________________
અધ્યાય ત્રીજો
૧૨૭
અર્જુનમાં એ હતાં, એટલે જ શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ એ વાત સમજાવીને "બુદ્ધિયોગનું શરણ પ્રથમ લેવાનું કહું છું, એથી તું એમ સમજ કે કર્મને સમૂળગું તજવાનું કહું છું. બુદ્ધિયોગથી યુક્ત પુરુષો કર્મજન્ય ફળને તજી શકે છે. કર્મ કરવા છતાં નિર્લેપ રહી શકે છે, માટે કર્મને શુદ્ધ દ્રષ્ટિએ આચરવા ખાતર મેં બુદ્ધિયોગની તારીફ કરી છે. અને બુદ્ધિયોગ વિનાનું કર્મ અસાર છે એમ કહ્યું છે. પણ એથી તું 'કર્મને છોડી દેવાનું સમજી લે તો તો મહા અનર્થ થાય."
જ્ઞાન વિના મોક્ષ નથી' એનો અર્થ જ્ઞાન એકલાથી જ મોક્ષ છે, એમ કોઈ એકાંતે પકડી બેસે તો તે જ્ઞાનયોગ અને કર્મયોગ’ બનેથી વંચિત રહી જાય. એકલા કર્મયોગમાં જેમ જડતાનો ભય છે, તેમ એકલા જ્ઞાનયોગમાં પણ શુષ્કતાનો ભારે ભય છે. મારો મુખ્ય મુદ્દો તો અનાસક્ત કર્મયોગ'નો છે. અને તે ઈમારતના પાયા પૂરતો બુદ્ધિયોગ જરૂરી છે. પાયો ચણાતો હોય ત્યારે તો પાયાનાં જ ગીત ગવાય ને ! એટલે મેં જ્ઞાનયોગની વાત કરી, એથી તારો વિષાદ તો હળવો પડયો, પણ હજુ તેને પ્રસાદ મળ્યો નથી. એ પ્રસાદ તો કર્મયોગથી જ મળશે. કર્મયોગને પચાવે તેવી સારી ભૂમિકા તો છે, પણ તારી બુદ્ધિને સમતામાં કાયમ માટે સ્થિર બનાવવી પડશે."
આમ કહીને કર્મયોગ” એટલે શું? શા માટે? પુણ્ય અને પાપની વ્યાખ્યા શી? કર્મને અને ધર્મને સંબંધ શો? કર્મ અને યજ્ઞને શું લાગેવળગે ? એ બધી વિચારણા આ અધ્યાયમાં આપણે જોઈ શકીશું.
तृतीयोऽध्यायः
___ अर्जुन उवाच । ज्यायसी चेत्कर्मणस्ते मता बुद्धिर्जनार्दन । तत्कि कर्मणि धोरे मां नियोजयसि केशव ||१|| व्यामि श्रेणेव वाक्येन बुद्धिं मोहयसीव मे । तदेकं वद निश्चित्य येन श्रेयोऽहमाप्नुयाम् ।।२।।
અધ્યાય ૩ જો
અર્જુન બોલ્યા : તમે જો કર્મથી સારી, માનો છો બુદ્ધિ કેશવ !; શા માટે ઘોર કર્મે તો, મને જોડો ? જનાર્દન ! ૧
