Jain Drushtie Gita Darshan Part 1

SR No.: 008084
Original Sutra Author: N/A
Author: Santbal
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Publication Year: 1995
Total Pages: 344
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Philosophy, & Religion
File Size: 19 MB

Page 156

૧૨૬
ગીતાદર્શન
આપવામાં આવ્યો. જો કે સ્થિતપ્રજ્ઞનાં લક્ષણોમાં કર્મયોગની બાજુ તાત્ત્વિક રૂપે તો ખૂબ છણાઈ ગઈ; પરંતુ અર્જુનને બુદ્ધિયોગ ખૂબ ગમી ગયો હતો. "બુદ્ધિયોગથી યુકત થયેલા બુદ્ધિમાનો સુક્ત-દુકૃત છાંડી જન્મમરણથી મુક્ત થાય છે.” એટલું વાકય સ્થિતપ્રજ્ઞનાં લક્ષણો સરળ વિસ્તારપૂર્વક સાંભળવા છતાં હજુ જાણે હમણાં જ સાંભર્યું હોય તેમ એને હૈયે અને હોઠે જડાઈ ગયું હતું. બુદ્ધિયોગ રહિત કર્મ નહીં સારું' એ વાકયમાંથી પણ બુદ્ધિયોગ કર્મ કરતાં વધુ સારો” એવો અર્થ જ એની ગૂંચાયેલી પ્રજ્ઞાએ તારવીને ધારી રાખ્યો હતો. દરેક સાધકના સંબંધમાં આવું જ બને છે. એ પોતાને બંધ બેસતી વાતને એટલી તો જલદીથી ગ્રહણ કરી લે છે કે જાણે બીજી બધી વાતો નકામી જ ન હોય ! વળી કેટલીકવાર તો પોતાની બુદ્ધિ અગર વૃત્તિ સાધકને એવી રીતે ઠગે છે કે શાસ્ત્ર અથવા મહાપુરુષના આખા સળંગ વાકયમાંથી એ માત્ર પોતાને ગમતો જ મુદ્દો ઉઠાવી લે છે. અને પોતાના પૂર્વગ્રહોને પોષીને સરાસર ઊંઘો જ માર્ગ લે છે. અર્જુનના સંબંધમાં પણ આમ જ બન્યું. જો કે અર્જુનમાં કુટિલતા નથી, ઊલટું અર્પણતા;ઉદારતા આદિ ગુણો ઝળકે છે. એની નવીનતાની ભૂખ પણ આપણે ગત અધ્યાયમાં જોઈ ગયા છીએ એ ન ભૂલવું જોઈએ અને તેથી જ એ ખરી વાતને આખરે પૂરેપૂરી રીતે સમજી શકશે એ આપણે આગળ જોઈશું.
પણ અત્યારે તો એને જે ચંચળ બુદ્ધિએ વિષાદ જન્માવ્યો હતો, તે ફરીને નવો સ્વાંગ સજીને ઊભો જ છે. એટલે શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માના કથનનું ખરું તાત્પર્ય એ સમજી શકતો નથી. આ અધ્યાયને આરંભમાં એ જાતનો એ પ્રશ્ન ઉઠાવે છે કે "જો કર્મ કરતાં બુદ્ધિ સારી છે” એમ તમે જ કહો છો તો પછી માટે યુદ્ધમાં જોડા” એમ વળી કહીને મને યુદ્ધ જેવા ઘોર કર્મમાં જોડાવાનું કેમ કહો છો? આ તમારી ગોળગોળ-મિશ્ર-અનિશ્ચિત(દૂધમાં પગ ને દહીંમાં પગ જેવી) વાણી સાંભળીને મારી બુદ્ધિ મૂંઝાઈ જાય છે. શા માટે જાણી જોઈને એમ કરો છો? જ્યાં હું એક વાતને બરાબર સમજવા લાગ્યું કે તરત જાણે એથી ઊલટી જ બીજી વાત કરવા માંડો છો.”
અર્જુનના જેવો જ ઉકળાટ સાધકમાત્રને થાય છે. જ્ઞાનીઓની વાણીમાં હંમેશાં અનેકાંતપણું હોય છે. મનુષ્યની સાંકડી બુદ્ધિ એ તરત સમજી શકતી નથી,એટલે મૂંઝાય છે. જ્ઞાનીની વાણીને સમજવા માટે પણ પાત્રતા જોઈએ, શ્રદ્ધા જોઈએ.