Page Text
________________
૧૨૩
ગીતાદર્શન
"તત્ત્વવિચાર અને વ્યવહારનો મેળ મળ્યા પછી આ યોગમાં પ્રવેશ કરી શકાય છે. આ યોગ નૂતન એટલા માટે કે તે પ્રચલિત યોગ કરતાં જુદો છે. એટલે પહેલાં તો આત્મયોગ માટેની શરત એ કે અહીં નિશ્ચયાત્મક બુદ્ધિ જોઈએ, એકાગ્રતા જોઈએ. સાંસારિક ઈચ્છાઓથી બુદ્ધિ નિશ્ચયાત્મક નથી રહેતી અને આત્મામાં એકાગ્ર નથી થતી માટે સાંસારિક કામનાઓથી છૂટવું જોઈએ, સાંસારિક કામના છોડીને પુરુષાર્થ કરનારને આજીવિકાના સાધનનું દુઃખ કદી રહેતું નથી. પણ એણે એની પણ પરવાથી છૂટવું જોઈએ. જો કે એ બળ આ કક્ષામાં ગયા પછી અવશ્ય આવે જ છે. માટે તું આ યોગમાં નિષ્ઠ થા.”
"આ યોગનાં બે પાસાં છે : (૧) બુદ્ધિની સમતા અને (૨) કર્મની કુશળતા. જેની ફલાસક્તિ નરમ પડે છે તે કર્મમાં કુશળ બનતો જાય છે. તે સ્પષ્ટ સમજી જ શકે છે કે ક્રિયા વિના એક ક્ષણ પણ કોઈ ટકતું નથી, માટે ક્રિયાને છોડવાથી કર્મબંધન નહિ છૂટે, પણ ક્રિયામાં લાસકિત નહિ રાખવાથી છૂટશે, આવી દશા સ્થિતપ્રજ્ઞની સહજ રીતે હોય છે.”
"આવા યોગમાં પાપ પુણ્યની કશી દરકાર નથી. આવા ધર્મમાં પ્રસાદ સહજ હોય છે. એટલે જેનો આત્મા પ્રસન્ન છે, તેનાં બુદ્ધિ, ચિત્ત, મન, ઇંદ્રિયો પણ પ્રસન્ન રહે જ છે, જો કે શરૂઆતમાં ઈદ્રિયો, મન, બુદ્ધિ વગેરેને કાબૂમાં લેવાં જ પડે છે, પણ એ કાબૂમાં એકલો બળાત્કાર નથી હોતો ! એ ઈંદ્રિય-નિગ્રહ પણ પ્રસંગોચિત અને રસિક હોય છે. કારણ કે શ્રદ્ધા, ભાવના અને સ્થિર બુદ્ધિ એને બંને રીતે જાગતો રાખે છે (એટલે જૈનપરિભાષા પ્રમાણે દષ્ટિમોહનો સદંતર અભાવ હોય છે અને આત્મરમણતાને રોકનાર ચારિત્રમોહનો ક્રમેક્રમે ઘટાડો થતો જાય છે.) એને પૂર્વગ્રહ હોતો જ નથી એટલે જગતની સાપેક્ષતા જોઈ દરેક વ્યક્તિના વર્તનમાં અને દરેક પદાર્થના પ્રસંગમાં તે પ્રસન્ન જ રહે છે. શરીર આગળ આવતા સુખદુઃખના ટાઢાઊના વાય૨ાથી એ ચંચળ થતો નથી, એના મનમાં કશી કામના આવતી નથી, આવે તો તેમાં એ ભળતો નથી, એટલે બીજાને બાહ્ય દુ:ખમાં જે ઉદ્વેગ ને બાહ્ય સુખમાં જે ખુશાલી અને સ્પૃહા થાય છે તે એને થતાં નથી. જગતની સામાન્ય દૃષ્ટિ કરતાં એની દૃષ્ટિ નિરાળી હોય છે. સામાન્ય રીતે જગતના લોકો તો બીજા શું કહેશે ને શું માનશે, તે ઉપર મદાર (ધારણ) બાંધીને કામ કરતા હોય છે. એટલે ભય, ભય ને ભય તથા દંભ-પાખંડ સેવવાં પડે છે, પણ આ સંયમીનું વર્તન એથી ઊલટું જ હોય છે. વિષયો પરત્વે
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |