Page Text
________________
અઘ્યાય બીજો
૧૧૯
ઉપલાં બે તત્ત્વોનો મેળમળે એટલે કે પરિવર્તનશીલભાવને ક્યાં અને કેટલું મહત્ત્વ આપવું અને અપરિવર્તનશીલભાવને કયાં અને કેટલું મહત્ત્વ આપવું એટલી ઘડ બેસી જાય એટલે બસ પત્યું.
ગયા અઘ્યાયમાં આપણે અર્જુનનો ખેદ જોયો. એના મૂળમાં ઉપલાં બે તત્ત્વોના સમન્વયનો અભાવ હતો. એટલે આ અઘ્યાયમાં શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ ઉકેલ બતાવી અર્જુનનો શોક નિવારી એને પ્રસાદની પ્રેરણા પાઈ.
તેઓ કહે છે : "અર્જુન ! ખેદમાં કૃપા નથી, પણ કૃપણતા છે, કૃપાળુ કોઈ પ્રસંગોમાં ખિન્ન ન થાય. શોકમાં વીરતા નથી; નામરદાનગી છે. મરદ કદી શોક ન કરે. માણસ હૈયાહૂબળો થાય ત્યારે જ વિષાદ આવે છે. હૈયાદૂબળાપણું એ ક્ષુદ્રનું લક્ષણ છે; સાધકનું નહિ.
-
કૃપણ બનાવે તે કૃપા નહિ, ઉદાર બનાવે તે કૃપા કૃપા આત્મામાંથી જ આવે છે, અનાત્મામાંય નહિ. પોતાના ઉપકારી હોય તોય શું ? તેમના દોષો ભલે પોતે જ જુએ-કોઈનાય દોષો ન જોવા એ ઉત્તમ છે – પણ એ દોષોને જોવા છતાં છાંદીને એમના દોષો વધા૨વાનાં નિમિત્તોને પોષવાં એટલે કે પોતાનું કર્તવ્ય ભૂલવું ત્યાં ઉપકારીની સેવા નથી પણ કુસેવા છે. કુટુંબ પ્રત્યેની જે લાગણી કર્તવ્યભ્રષ્ટ કરે તે લાગણી નહિ પણ મોહ છે. આ કસોટીથી તું ભીષ્મ, દ્રોણાદિ તથા કૌરવો સાથે તારી અત્યારની દષ્ટિને કસી જો. તને ખ્યાલ આવશે કે તારી ભૂલ કયાં છે ?
"કોઈપણ ક્રિયા ધર્મ છે કે અધર્મી ? આ કર્તવ્ય છે કે અકર્તવ્ય ? એ માપવાનું માપકયંત્ર આત્મા છે; જગત નહિ, આત્મા પહેલો અને જગત પછી. આત્મા જળવાય તો જગત પાછળ દોડયું જ આવશે. જગત પાછળ દોડીશ તો આત્મા નહિ આવે, ઊલટો એ તો છેટો જશે.”
અર્જુને કહ્યું : આપના ઉપર મને એ વિશ્વાસ છે કે આપ મને ખોટો રસ્તો નહિ દેખાડો, કારણ કે જ્યાં આપનામાં કોઈ ખૂણે પણ અંગત સ્વાર્થને સ્થાન નથી, ત્યાં મને એ ભય નથી. વળી આપનામાં સમદષ્ટિ, શાંતિ, સ્થિરતા, પ્રસાદ અને વિશ્વપ્રેમ ભર્યા છે. મહાક્રોધના નિમિત્તોમાં પણ આપનું સ્મિત કરમાતું નથી. એટલે મારો આત્મા- આપ એવું ઈચ્છો કે ન ઈચ્છો પણ - આપને ચરણે ઢળી જાય છે. આપના પ્રત્યે 'ગુરુદેવ !' એ સંબોધન વાપરતાં મારાં શોક-દુઃખ જાણે ગળી જતાં લાગે છે, અને રોમેરોમ ઉલ્લાસ વ્યાપે છે, પણ 'હું યુદ્ધ તો નહિ કરી શકું.’ યુદ્ધના પરિણામે જે સુખ મળે તે મારો આ શોક કાયમ માટે નહિ હરી શકે માટે આપ મારે
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |