Page Text
________________
૧૧૬
ગીતાદર્શન
એટલે કે વિષયસ્પર્શ ઈચ્છે નહિ. છતાંય કેટલાક વિષયો એવા છે કે, જેમ કાયાથી અબ્રહ્મચર્ય ક્રિયાને નિવારી શકાય છે, તેમ નિવારી શકતા નથી દા. ત. શબ્દ એ એવી વસ્તુ છે કે એ હરપળે એને આવતાં રોકી પોતાના કાન બંધ નહિ કરી શકે. એટલે સુગમ માર્ગ એ છે કે એ આસપાસના વિષયોમાં પોતાના આત્માને આસકત ન થવા દે. શ્રી આચારાંગકારે પણ એ જ કહ્યું છે : ઊર્ધ્વ, અધો અને તિયંગ એ ત્રણે દિશામાંથી પ્રવાહો તો ઘસે જ આવે છે, પણ જેટલી જેમાં આત્માની આસકિત, તેટલું જ તેમાં તે દેહધારીનું બંધન ” માટે બંધનથી મુકત થવાને આસક્તિ અથવા ઉપરના શ્લોકમાં કહ્યા મુજબ કામની કામના છોડવી જોઈએ. કામની કામના છોડી એટલે કામો પ્રવેશે તોય શાન્તિ રહે છે; જયારે કામની કામના રાખી એટલે કામો પ્રવેશે તોય અશાન્તિ રહે છે; અને કામો પ્રવેશે તો તો છેવટે વલખાં, અને અશાન્તિનો પાર જ રહેતો નથી. અહી સમુદ્રની ઉપમાં ગીતાકારે ખૂબ આબાદ આપી. સમુદ્ર માઝા કાં મૂક્તો નથી એનાં વૈજ્ઞાનિક કારણો છે. વાયુ, ચંદ્ર આદિ સાથે એનો તાલબદ્ધ મેળ છે. ઉપરાંત નદી માઝા મૂકે છે તેનું કારણ તેમાં ઊંડાણ અને ગંભીરતા હોતાં નથી, જ્યારે સમુદ્રમાં એ હોય છે. આ રીતે જે સાધક કર્મના કાનૂનો-અથવા કુદરતી કાનૂનો સાથે સુમેળ સાધીને પોતાનું નૈસર્ગિક જીવનધોરણ બાંધીને વર્તે છે અને એકેએક પ્રસંગ સાથે તલસ્પર્શી ગંભીરતા રાખીને અને ધૈર્યપૂર્વક વિચારીને ભળે છે, એટલે તે કોઈપણ પ્રસંગમાં આત્મમાઝાથી દૂર જતો નથી. પણ કામકામી તો છીછરી નદીની જેમ વારંવાર માઝા મૂકી દે છે. એટલે હતો નહતો બની જાય છે. એમાં કાયમી અને આકર્ષક કોઈ તત્ત્વ હોતું નથી. ઉપલો સ્થિતપ્રજ્ઞ સાધક પ્રતિકૂળ સંયોગોને પણ પોતાને અનુકૂળ બનાવવાની મહાશકિત ધરાવે છે, ત્યારે આવો કામવાંચ્છુ દેહધારી ચાંપવાળાં રમકડાંની જેમ સંયોગાધીન પ્રાણી જ બની જાય છે. માટે જ હવે આ અધ્યાયનો ઉપસંહાર કરતાં ગીતાકાર કહે છે :
विहाय कामान्यः सर्वान्पुमांश्चरति निस्पृहः । निर्ममो निराहंकारः स शांतिमधिगच्छति ॥७१ ।। છોડી જે સર્વ કામોને, ચાલે પુરુષ નિઃસ્પૃહી;
અહંતા મમતા વો’ણો, શાંતિ તે જન મેળવે. ૭૧ (હે પરંતપ !) જે પુરુષ સર્વ કામોને છોડીને નિઃસ્પૃહી (રીતે) વર્તે છે, (તેની હતા અને મમતા આપોઆપ ઓછી થાય છે, કારણ કે અહંતા અને મમતાનું
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |