Page Text
________________
૧૧૨
ગીતાદર્શન
બનાવી દે છે. માટે પ્રથમ તો વીર સાધકે પોતાનું બળ સર્વ પ્રકારે વિષયો તરફ ખેંચાતી ઈદ્રિયોનો નિગ્રહ કરવામાં વાપરવાનું છે. ભગવાન મહાવીર, બુદ્ધદેવ આદિ મહાપુરુષોના જીવનમાં આવી જ સંકલના દેખાય છે.
या निशा सर्वभूतानां तस्यां जागर्ति संयमी । यस्यां जाग्रति भूतानि सा निशा पश्यतो मुनेः ॥ ६९ ।। જે નિશા સર્વ ભૂતોની, જાગતો સંયમી તહીં;
જેમાં જાગે તો તે તો, પેખતા મુનિની નિશા. ૨૯ (પણ હે અર્જુન ! ઈદ્રિયનિગ્રહ ઉપર મેં ઘણો ભાર આપ્યો. તેથી તું વળી પાછો નિષેધાત્મક ઇદ્રિયદમનને માર્ગે ન વળી જતો. જો કે હું અગાઉ કહી જ ગયો છું કે ઈદ્રિયોને વિષયોનો માત્ર ત્યાગ કરાવવાથી કાંઈ પૂરો અર્થ સરતો નથી; છતાં અહીં તને બીજા પ્રકારે એ જ વાત સમજાવું. કેટલાક સાધકો "ઇન્દ્રિયોને સ્વેચ્છાએ વિષયોમાં જતાં નિગ્રહી રાખવી " એનો ઈદ્રિયોને વિષયોથી અળગી રાખવી એટલો સંકુચિત અર્થ કાઢીને શુષ્ક જીવન ગુજારવા મંડી પડે છે. એમને મન વૈરાગ્ય એટલે વિષયોથી ભાગતા ફરવું, ઉદાસીનતા એટલે સોગિયું મોટું કરીને બેસી રહેવું, જ્ઞાન એટલે પુસ્તકને પોપટની માફક કડકડાટ પઢી જવાં કે ગોખી કાઢવાં અને ભકિત એટલે પ્રભુ નામનો ઉચ્ચાર કર્યા કરવો એટલો જ અર્થ છે. બસ, પછી મન, બુદ્ધિ અને આત્માનું શું થાય છે એનો ખ્યાલ તેમને રહેતો નથી. પરિણામ શુન્ય જ આવે, અરે ઊલટું ખરાબ આવે એમાં શી નવાઈ ? હું તો આથી છેક જુદી જ દષ્ટિ તને આપું છું. એ યોગદષ્ટિમાં વૈરાગ્યને પૂરો અવકાશ છે, ઉદાસીનતાને ખરેખરું સ્થાન છે. ત્યાગ, તપ, સંયમ અને ચારિત્ર એ બધાં એનાં અભિન્ન અંગ છે. ભકિત એની પવિત્ર સહચારિણી છે. જ્ઞાન એનું મધ્યબિંદુ છે. પણ એ બધાંયમાં આવા યોગીને નરી પ્રસન્નતા અને રસિકતા જ માલુમ પડે છે, એટલે આવી દષ્ટિવાળો મુનિવેશ ધરે કે ન ઘરે તોય તે મુનિ જ છે, અને સંસાર વિલાસી જીવડાઓ કરતાં એનો પંથ સાવ ન્યારો હોય છે.) સર્વભૂતો (પ્રાણી)ની જે રાત્રિ છે, ત્યાં એવો સંયમી જાગે છે અને જ્યાં ભતો (પ્રાણી) જાગે છે તે એપેખતા-મુનિની-રાત્રિ છે. (પણ એનો અર્થ એ નથી કે એવા 1ગરૂક મુનિની આંખ બિલાડા કે ઘુવડના જેવી હોવાથી રાતે દેખે છે ને દિવસે માળો બને છે. એનો અર્થ એ છે કે જ્યાં લોક પ્રવાહને પ્રકાશ દેખાય છે, ત્યાં જ એને અંધકાર ભાસે છે. દા.ત. સંસાર-વિલાસીઓ વિષ કામગમાં જ સુખ માને છે, ત્યારે એ નો
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |