Page Text
________________
૯૨
ગીતાદર્શન
વાતને પૂરેપૂરી સમજવા પૂરતી તો હમણાં ધીરજ રાખવી જ પડશે. જો તું આ વાતને સમજી જઈશ તો તો તારો એ પ્રકૃતિદોષનો કાંટો ખેંચતાં તને જરાય વાર નહિ લાગે અને ધીરજ આપોઆપ આવી જશે. ભલા! તને હું થોડીવાર પહેલાં જ નહોતો કહી ગયો કે, તારે સમત્વ સાધ્યા પછી યુદ્ધમાં જોડાવાનું છે. બસ શું, એટલીવારમાં ભૂલી ગયો? પ્રિય સાધક ! તારા જેવાની સ્મૃતિ તો તેજસ્વી હોવી જોઈએ. ઠીક લે ફરીને જરા વિસ્તારથી આગલી વાતને કહું) જો કર્મ, બુદ્ધિયોગથી વિખૂટું હોય (એટલે કે જો જ્ઞાન વગરની ક્રિયા હોય, તો તે સાવ તુચ્છ છે, માટે જ તું બુદ્ધિ (જ્ઞાન)નું શરણું શોધી લે. (એટલે કે બુદ્ધિને પણ કર્મની સાથે રાખ.) પણ છે ધનંજય ! (તો કદાચ તું એમ કહીશ કે, જો બુદ્ધિ અને કર્મ બેને સાથે રાખવા કહો છો તો સમત્વબુદ્ધિ રાખીને કામ કરીએ, પણ સાથે સાથે કર્મ ફળનો હેતુ રાખીએ તો તેમાં કાંઈ વાંધો ખરો?" હું તને કહું છું કે મોટો વાંધો. કારણ કે, આસકિત જ સંસારનું મૂળ છે. સમત્વ સાધ્યા પછી પણ જ્યાં લગી આસક્તિનું બીજ ન બળે ત્યાં લગી પુનર્જન્મ કદી ટળે નહિ. હા; એટલું ખરું કે, સમત્વબુદ્ધિથી નવાં પાપપુણ્ય ન બંધાય. પણ પૂર્વના કર્મોને નાબૂદ કરવા માટે ક્રિયાઝ તો કરવી જ જોઈએ. પણ એ ક્રિયા કરવા પાછળ આસકિત એટલે કે ફળનો હેતુ ન હોવો જોઈએ. તું તો ધનંજય છો. તારા જેવા દિવિજયીએ બુદ્ધિ આગળ તાજ નમાવ્યો, પછી બીજાને નમાવવાની શી જરૂર? કારણ કે, ફળહેતુઓ તો કૃપણ છે. (એવા કંજૂસને શરણે જવાનું તને શોભે કે?)
(વળી જ્યારે અર્જુનને પન્ન થયો કે જો એમ જ હોય તો ફળનો હેતુ ન રાખું ને કર્મ કરું તો ન ચાલે ? પછી સત્ત્વબુદ્ધિની વળી શી જરૂર છે ? ત્યારે શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માએ કહ્યું :) સમત્વબુદ્ધિ પામ્યા વિના કર્મફળનો હેતુ ત્યાગવો કઠણ છે, (એટલા જ માટે મેં તને પહેલાં સાંખ્યદષ્ટિ કહી હતી. એ નિશ્ચયની દષ્ટિ રાખવાથી સમત્વબુદ્ધિ સહેજે પામી શકાય છે. અને માટે જ મેં એને પણ યોગ જ કહ્યો છે. હું જે યોગ વિષે વધુ કહેવાનો છું તેનું આ પહેલું અને બીજા શબ્દોમાં કહું તો યોગનું આ સૈદ્ધાત્તિક પાસું છે. એટલે કે બુદ્ધિની સમતા એ પણ યોગ છે અને કર્મની કુશળતા એટલે કે કર્મને ચતુરાઈપૂર્વક-ફળાસકિત તજીને કશાય ફળહેતુને લક્ષ્યમાં રાખ્યા વગર-નિપટાવવાં એ પણ યોગ છે. (કારણ કે, સમત્વબુદ્ધિથી જોડાયેલા પુરુષો જ (પહેલાં તો) અહીં (લોક સંબંધીના) સકૃત-દુષ્કૃત
સરખાવો જૈન સુત્રોની સકામ નિર્જરા સાથે સમત્વ યોગ' એટલે સમકિત મળ્યા પછી આસ્રવનો સંવર, સકામ નિર્જરા ક્રિયાથી જ મોક્ષ મળે છે. દશ. વૈ. ૪થું અધ્યયન.
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |