________________
અઘ્યાય બીજો
આસકિતને પ્રથમ તજવાનું કહ્યું અને કાર્યની સફળતા નિષ્ફળતામાં સમભાવ રાખવારૂપ ચાવી આપી અને સત્પુરુષાર્થ જારી રાખવાનું કહ્યું એ અદ્દભુત વસ્તુ છે. કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં રહેલો સાધક આ ચાવીથી પોતાના ગમે તેવા ગહન કોયડાને પણ ઉકેલી પોતાનો માર્ગ સીધો, સરળ, સુંદર, સહજ અને શિવ બનાવી શકશે. જો આવી મોક્ષસાધના ઉપયોગી છે તો પછી વ્યવહારમાં તો ડગલે ને પગલે ઉપયોગી થાય તેમાં નવાઈ જ શી છે ? સારાંશ કે, આસકિત તજી સત્કર્મો કરવાં, કર્યા પછી ફળ મળે કે ન મળે તેથી ન હ૨ખાવું કે ન ખિન્ન થવું કે ન તો હલકા કર્મમાં સરી પડવું. પુરુષાર્થ સાચે માર્ગે ક૨વો ખોટે માર્ગે નહિ.
હા
1
|| ૪૬ ||
I
,
|| ૧૧ ||
दूरेण ह्यवरं कर्म बुद्वियोगाद्वनंजय बुद्धौ शरणमन्विच्छ कृपणाः फलहेतवः बुद्धियुक्तो जहातीह उभे सुकृतदुष्कृते तस्माद्योगाय युज्यस्व योगः कर्मसु कौशलम् ॥ ५० ॥ कर्म बुद्धियुक्ता हि फलं त्यक्त्वा मनीषिणः जन्मबंधविर्निमुक्ताः पदं गच्छत्यनामयम् સમત્વબુદ્ધિવોનું તો, કર્મ તુચ્છ ધનંજય ! બુદ્ધિમાં શરણું શોધ, કૃપણ ફળહેતુઓ. બુદ્ધિયુકત અહીં છાંડે પાપ ને પુણ્ય બેય તે એવો તું થૈ પછી જોડા, કર્મકૌશલ્ય-યોગ-માં ૫૦ કર્મજન્ય ફળો છોડી બુદ્ધિયુકત મનીષિઓ; થૈ જન્મસંબંધથી મુકત, નિરામય પદે જતા. ૫૧ (અર્જુન તો આ બધું સાંભળીને વમળમાં જ પડી ગયો. એણે મૂંઝાત મંદ સ્વરે કહ્યું : ગુરુદેવ ! મને સીધી સાદી ભાષામાં કહોને કે ફળની આસક્તિ તજીને કર્મ કરવાં.’ મૂંઝવી કાં મારો છો ? માબાપ ! તમે તો યોગમાં જોડાવાની વાત કરી અને ફરી સમત્વે પાછું યોગનું લક્ષણ કહ્યું, તો હવે શું આટલેથી નથી પતતું કે, પાછો સમતાનો નવો ગૂંચવાડો ઊભો કર્યો? શ્રીકૃષ્ણ મહાત્મા મંદ સ્મિત કરીને બોલ્યા : ભાઈ ! ઘીરો થા; બાપુ ! ધીરો થા; હું તને પહેલેથી જ નથી કહી ગયો કે તારામાં વીરતા છે, માનવતા છે, દિવ્યતા છે, પણ ઉતાવળો ભારી. ઠીક, કાંઈ નહિ. ચાલ એ બધી વાત પછી. હમણાં તો હું તને ચાલુ પ્રસંગની જ વાત કરું, પણ તારે આ
૪૯
