Page Text
________________
0
ગીતાદર્શન
આપી હવે ક્રિયાદષ્ટિની વાત કહે છે. જ્યાં લગી યથાર્થ જ્ઞાન ન થાય, ત્યાં લગી બુદ્ધિજન્ય તર્કોનું સમાધાન થતું નથી, એટલે એ બુદ્ધિ વાસનાત્મક બની એકાગ્રતા જામવા દેતી નથી. અને એકાગ્રતા વિના આત્માનંદ ચાખી શકાય નહિ એટલે યથાર્થ જ્ઞાનની જરૂર છે. પણ આટલેથી જ પતે નહિ સાથે સાથે ચારિત્ર પણ જોઈએ. જીવનના જટિલ સમરાંગણમાં એકલા જ્ઞાનથી ચાલતું નથી. એટલે જૈન સૂત્રોના પ્રતિપાદ્ય વિષય જેમ ચારિત્ર છે, તે જ રીતે ગીતાકાર પણ એ જ વિષયનું પ્રતિપાદન હવે શરૂ કરે છે. અર્જુનને યુદ્ધમાં જોડવો’ એટલો જ શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માનો આશય હોત તો આટલેથી જ ગીતા સમાપ્તિ પામત પણ શ્રીકૃષ્ણ મહાત્માને અર્જુનને સંસારના સમસ્ત રણસંગ્રામમાં આંતરયુદ્ધ ખેલીને આબાદ રીતે પાર ઊતરી શકે એવો માર્ગ બતાવવો છે. જે સિદ્ધાંત એક જ પ્રસંગને લાગુ પડે, તે પૂર્ણ સિદ્ધાંત કહેવાય જ નહિ. એટલે સિદ્ધાંતની એક બાજુ વર્ણવી હવે બીજી ભવ્ય બાજુ બતાવવા માગે છે. એમણે અગાઉ અર્જુનને કહ્યું હતું કે તું સમભાવ રાખીને ક્રિયા કરીશ તો તને પાપ નહિ લાગે. પણ નવાં પાપ ન લાગે એટલી જ એ તો વાત થઈ, પણ જૂનાં લાગ્યાં છે તેમનું શું? ખરી વાત તો એ છે કે આ દેહ જે કારણે બંધાયો છે તે કર્મથી સર્વ પ્રકારે મુકત થવાની સહુ કોઈની અભિલાષા છે. એટલે અર્જુનને ઉદ્દેશીને છતાં, સહુને સર્વ સ્થળે લાગુ પડે એવો વ્યાપક સિદ્ધાંત ગીતાકાર હવે રજૂ કરે છે. જૈન સુત્રો જેમ કહે છે કે ચારિત્ર વિના સંપૂર્ણ મોક્ષ નથી'+ તે જ રીતે ગીતાકાર પણ કહેવા માગે છે કે કર્મયોગ વિના સાંગોપાંગ સિદ્ધિ નથી જૈન સૂત્રોના ચારિત્ર શબ્દનો અર્થ સંન્યાસ પરત્વે રૂઢ થઈ ગયો છે, જ્યારે ગીતાના કર્મયોગ શબ્દથી અસંન્યાસ જ બહુધા લોકો માની લે છે. પરંતુ આપણે તો એ બંને વચ્ચેનું સામ્ય જ જોઈએ છીએ. જેમ ચારિત્ર શબ્દ અંતર સાથે મુખ્યત્વે સંબંધ ધરાવે છે, તેમ કર્મયોગ પણ મુખ્યત્વે અંતર સાથે સંબંધ ધરાવે છે; એ વ્યાખ્યા ગીતાકારના મુખેથી જ આપણે આગળ ઉપર જોઈશું. પ્રથમ તો હમણાં એ શું કહેવા માગે છે તે જોઈએ.
नेहाभिक्रमनाशोऽस्ति प्रत्यवायो न विद्यते । स्वल्पमप्यस्य धर्मस्य त्रायते महतो भयात् ।। ४० ।। ન અહીં પ્રગતિ તૂટે, વિપ્ન પણ નડે નહીં;
અંશેય ધર્મનો નક્કી, મહાભયથી રક્ષતો ૪૦ + જ્ઞાનઃર્શ વારિત્ર ગોલ |
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |