Page Text
________________
અધ્યાય બીજો
સંભાવિતને- દુનિયાના માનીતાને જે અકીર્તિ મૃત્યુથીય ભયંકર* લાગે એ અકીર્તિ તો યુદ્ધમાં તું નહિ જોડાય એટલે એવી અમર બની જવાની કે, જેટલાં પ્રાણી જગતમાં આજે છે અને હવે પછી હશે તે જન્મી જન્મીને પાછાં ગાયા જ કરવાનાં. કારણ કે, પરંપરાએ એમનામાં તારી આ અપયશની ગાથા તો કાયમ રહેવાની. તારે રાખવી છે અમર કીર્તિને અને માર્ગ એવા લેવા માગે છે કે, જે માર્ગે તારી બધી કારકિર્દી ઉપર પાણી ફરીને અમર અપકીર્તિ મળે."
આથી એવો સિદ્ધાંત નીકળે છે કે, જેમ કીર્તિ રાખવા કે વધારવાનો સચોટ ઉપાય આત્મપરાયણતા છે તેમ અકીર્તિ ટાળવાનો ઉપાય પણ આત્મપરાયણતા જ છે. કલંકિત કુળોમાંના એક પુરુષની આત્મપરાયણતાએ એ કુળનાં કલંક પળવારમાં ભૂસીને ઉદ્ધાર કર્યો છે. જ્યારે અર્જુન તો એ મુખ્ય ધ્યેયથી જ આજે ચળી ગયો છે. અને કુળમાં કલંક ન લાગે એવી વાતો કરી રહ્યો છે. કેટલું આશ્ચર્ય ! ગાભરો બનેલો સાધક પણ આમ જ મૂળ માર્ગ ચૂકીને કીર્તિ કમાવા જતાં અપકીર્તિ પામે છે. અને છતાંયે એ મૂળ ભૂલ સુધારવાને બદલે ઊલટો નસીબ” “દુનિયા' પ્રભુ” 'ધર્મ' એવાં એવા તત્ત્વોને દોષ દઈને કાં તો (૧) ખોટે માર્ગે શકિતને વેડફી નાંખે છે. કાં તો (૨) નિરાશા ને આળસથી ઘેરાઈને શકિતને ગૂંગળાવી મારે છે. શ્રી આચારાંગકારના કહ્યા મુજબ શકિતને ગૂંગળાવી મારવા જેવો બીજો એકે મહા અનર્થ નથી. જો કે શકિતને ખોટે માર્ગે વેડફવી એ પણ અનર્થ તો છે જ.
भयद्राणादुपरतं मस्यंते त्वां महारथः । येषां च त्वं वहुमतो भूत्वा यास्यसि लाघवम् ।। ३५ ।। ને ભયે રણથી થાક્યો, માની લેશે મહારથી;
જ્યાં થયો છું બહુમાન્ય, ત્યાં હલકો પડીશ તું. ૩૫ (અને અર્જુન ! કદાચ મનુષ્ય સામાન્ય લોકોમાં સકારણે પોતાની અપકીર્તિ ફેલાય તોય ન ગણકારવા જેવી બેદરકારી ધરાવી શકે. જો કે એ બેદરકારી અંતે તો
* જૈન સુત્રોમાં જે સાત ભયનાં સ્થાનો દર્શાવ્યાં છે, તેમાં મૃત્યુ-ભયને સૌથી મહત્ત્વનું સ્થાન છે; પણ એ સમગ્ર સંસારી જીવોની અપેક્ષાએ છે. મનુષ્યને (અને તે પણ વિકસિત મનવાળા મનુષ્યને) તો મરણ એ રમત વાત હોય છે. એને અપયશ જ વધુ પડે છે. અપયશ ન થાય એ ખાતર એ સહેજે જાનની કુરબાની કરી શકે છે. અહીં સૂત્રકારનો એ આશય છે કે, અપયશના ભ્રમે ઘણા મરી જાય છે તેમ તું પણ રખે એવું કરી બેસે ! એ અપયશની બીકે થયેલું મરણ તો આપઘાત જ ગણાય અને સૂક્ષ્મ અને સ્થળ બંને દષ્ટિએ એ પાતકરૂપ નીવડીને ભવ વધારે છે.
તને જેમાં ભ્રમ થયો છે તેમાં તુ ભોગ આપવા તૈયાર થયો છે એમ લાગે છે; પણ એ ભ્રમ જ ટાળી નાંખવો જોઈએ કારણ કે તને જે અકીર્તિનો ભય છે, તે ખરી રીતે તો યુદ્ધમાં ન જોડાવામાં છે, જોડાવામાં નથી.
| SR No. | 008084 |
| Book Title | Jain Drushtie Gita Darshan Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Santbal |
| Publisher | Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad |
| Publication Year | 1995 |
| Total Pages | 344 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Philosophy, & Religion |
| File Size | 19 MB |