________________
ઈચ્છામિ ઠામિ સૂત્ર-વિવેચન
(૧) ક્ચ્છામિ યામિ - અહીં કાયોત્સર્ગમાં સ્થિર થવાનો હેતુ છે. (૨) રૂચ્છામિ ડિ અહીં અતિચારના પ્રતિક્રમણનો હેતુ છે. (૩) રૂ∞ાારેળ૰ અહીં અતિચાર આલોચનાર્થે આજ્ઞા-યાચના છે. ચ્છામિ - હું ઇચ્છું છું - જુઓ સૂત્ર-૩ ખમાસમણ'નું વિવેચન. આવશ્યક સૂત્ર-૩૮ની વૃત્તિમાં જણાવે છે કે, રૂર્ (રૂ∞) ક્રિયાપદનું ઉત્તમ (પહેલા) પુરુષ એકવચનનું આ રૂપ છે.
--
-
=
∞ એટલે ઇચ્છવું, અભિલાષા કરવી. તેવો અર્થ થાય છે.
• ટામિ - સ્થિર રહું છું, સ્થિર રહેવાને.
અહીં ટમિ શબ્દ વ્યવહારમાં પ્રચલિત છે. પ્રતિક્રમણની ક્રિયામાં પણ રૂનિ મિ જ વર્તમાનકાળે બોલાય છે પણ—
આવશ્યક સૂત્ર આગમના સૂત્ર-૩૮માં ‘ટાફ્ટ' શબ્દ વપરાયેલ છે. તેની વૃત્તિમાં હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજા તેનું ‘સ્થાતુમ્” એવું સંસ્કૃતરૂપ પણ દર્શાવે છે. આવશ્યક ચૂર્ણિમાં પણ ‘ટાતું’ પાઠ છે. ત્યાં પણ ચાતુમ્ અને ગ્રસિતુમ્ એવા અર્થો જિનદાસગણિ મહત્તરે કરેલા છે.
૨૨૯
અર્થની દૃષ્ટિએ પણ ‘રહેવાને” એવું હેત્વર્થકૃદન્ત જ બંધ બેસે છે. વળી વૃત્તિકાર, ચૂર્ણિકાર અને ગુજરાતી અર્થકર્તાઓએ પણ ‘રહેવાને” એવો અર્થ જ દર્શાવ્યો છે. તેથી અહીં મિ ને બદલે ‘ટાૐ” એવો પાઠ જ આવશ્યક સૂત્ર આધારે યોગ્ય પાઠ જણાય છે.
છતાં પરંપરાગત રીતે ‘ટામિ’ શબ્દ હોવાથી અમે મ નોંધેલ છે. – જો ‘ટામિ’ શબ્દ લઈએ તો ‘સ્થિર થાઉ છું' અર્થ થશે. જુઓ સૂત્ર-૧૯ ‘અરિહંત ચેઇયાણં’
વાસાં - કાયોત્સર્ગમાં
આ શબ્દનું વિવેચન આદિ સૂત્ર-૬ ‘તસ્સઉત્તરી'માં જુઓ.
- તે સિવાય સૂત્ર-૭ ‘અન્નત્થ’ સૂત્ર-૧૯ ‘અરિહંત ચેઇયાણં સૂત્ર-૨૨ ‘પુખરવરદીવà' સૂત્ર-૨૪ ‘વેયાવચ્ચગરાણં'માં પણ આ ‘કાઉસ્સગ્ગુ' શબ્દ
આવી ગયેલ છે.
આવશ્યક સૂત્ર-૩૮ની વૃત્તિમાં જણાવ્યા મુજબ—
“વિક્ ચયન” તેને ‘ઘમ્' પ્રત્યયાન્ત કરવાથી ‘નિવાસમ્’ અર્થ થશે. જેને માટે ‘વિત્તિ’ શબ્દ પ્રયોજેલ છે. શરીરોપસમાધાનેપુ આવેશથ જ કૃતિ થાયતે કૃતિ વ્હાય. કાય એટલે દેહ કે શરીર.
-
- વૃન્ વિTM - તેનું ઉત્ ઉપસર્ગપૂર્વક ઉત્સí થયું.
આ રીતે કાયાનો ઉત્સર્ગ - શરીરના (મમત્ત્વનો) ત્યાગ કરવો તે.
૦ સારાંશ – હું સ્થિર થવાને ઇચ્છુ છું. પણ શેમાં ? કાયોત્સર્ગમાં. તેમાં સ્થિર થતા પહેલા દિવસ સંબંધી અતિચારોનું મિથ્યાદુષ્કૃત આપીને - માફી માંગીને શુદ્ધ થવા માટે આગળ આ પ્રમાણે કહે છે.
