Pratikramana sutra Abhinava Vivechan Part 2

SR No.: 008044
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Arhant Shrut Prakashan
Publication Year: 2005
Total Pages: 322
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Ritual_text, & Ritual
File Size: 11 MB

Page 147

૧૪૬
પ્રતિક્રમણસૂત્ર વિવેચન-૨
સ્વામી, ઇન્દ્ર, પતિ ઇત્યાદિ પ્રસિદ્ધ છે. ‘ના’ શબ્દ પૂર્વના ત્રણે શબ્દો સાથે જોડવાનો છે. જેમકે - લેવેન, યાનવેન, માનવેન એટલે દેવેન્દ્ર, દાનવેન્દ્ર કે અસુરેન્દ્ર અને માનવેન્દ્ર કે નરેન્દ્ર એવો અર્થ થશે.
આ ચરણનો સંબંધ બીજા ચરણ સાથે જોડાયા પછી અર્થ સ્પષ્ટ થશે– ૦ ચૂના-વિજ્ઞોન-મનાવત્તિ-માહિતાનિ - મુગટમાં રહેલી ચપળ કમલોની શ્રેણિ વડે પૂજાયેલા (એવા જિન ચરણોને)
આ રીતે પ્રથમ બંને ચરણથી એક પૂર્ણ વિશેષણ બન્યું છે. આ વિશેષણનું વિશેષ્ય છે. ‘બિનરાખવાનિ’ જે ચોથા ચરણમાં આવે છે.
૦ જૂના - ચૂડા, શિર, મસ્તક કે શિખાનું આભૂષણ અર્થાત્ મુગટ. ૦ વિલોન - ચપળ, વિશેષ પ્રકારે ડોલતી કે દેદીપ્યમાન-વિકસ્વર. ૦ મતાત્તિ - કમળની આવલિ અર્થાત્ શ્રેણિ કે પંક્તિ કે માળાઓ. ૦ માહિતાનિ - પૂજાયેલા.
1
--. પહેલું અને બીજું ચરણ સાથે લેવાથી પુરો અર્થ પ્રગટ થાય છે. તે આ પ્રમાણે - ‘ભાવપૂર્વક નમસ્કાર કરનારા દેવો, દાનવો, માનવોના સ્વામીઓના મુગટમાં રહેલા ચપળ કમળની શ્રેણિ વડે અથવા દેદીપ્યમાન-વિકસ્વર કમળોની માળાઓ વડે પૂજાયેલાં' (આ સમગ્ર વાક્ય નિનવાનિ નું વિશેષણ છે.) સંપુરિતાભિનત-ભોજ-સર્જનહિતાનિ - જેમણે (જે જિનચરણોએ) નમન કરનાર જનોના મનોવાંછિતોને સંપુરિત - સંપૂર્ણ કર્યા છે તેમને. (તે જિનેશ્વરના આ સમગ્ર પદ જિનચરણના વિશેષણરૂપ છે.
♦
ચરણોને).
O
સંપૂરિત - સમ્યક્-પૂરિત, સારી રીતે પૂરેલા - પૂર્ણ કરેલાં.
૦ મિનત- નમન કરનાર, નમસ્કાર કરનાર, નમેલાં.
-
૦ શો - માણસો, લોકો, ભક્તજનો, સેવકો.
૦ યમિનતો - એટલે નમેલા ભક્તજન. કારણ કે તેઓજ હૃદય અથવા અંતઃ કરણના સાચા ભાવોલ્લાસથી નમે છે.
-૦- લોહ્ર શબ્દ સૂત્ર-૧ ‘નમસ્કાર મંત્ર'માં ‘નૌ' શબ્દથી, સૂત્ર-૮ ‘લોગસ્સ'માં ‘સ્રો' શબ્દથી, સૂત્ર-૧૧ ‘જગચિંતામણિ''માં તો શબ્દથી, સૂત્ર૧૨ ‘જંકિંચિ’'માં ‘સ્રોપ્’ શબ્દથી. સૂત્ર-૧૩ ‘નમુન્થુણં'માં ‘નોTM’ શબ્દથી, સૂત્ર૧૪ ‘‘જાવંતિ’'માં ‘નો’ શબ્દથી, સૂત્ર-૧૮ ‘‘જયવીયરાય''માં તો। શબ્દથી આવી ગયેલ છે. સૂત્ર-૨૨ “પુખ્ખરવર”. સૂત્ર-૨૩ “સિદ્ધાણં બુદ્ધાણં ઇત્યાદિ સૂત્રોમાં પણ લોક શબ્દનો પ્રયોગ થયો છે.
આ દરેક સૂત્રોમાં ‘લોક' શબ્દના અર્થમાં જ્યાંજ્યાં ભિન્નતા છે, ત્યાંત્યાં તે ભિન્ન-ભિન્ન અર્થોનો નિર્દેશ કર્યો છે, તે પ્રમાણે અહીં ‘‘લોક'' શબ્દનો અર્થ ‘ભક્તજનો કે સેવકજનો' થાય છે. તેમ અર્થ-નિર્દેશ સમજવો.
૦ સહિતાનિ એ સહિત શબ્દનું બહુવચનનું રૂપ છે. જેમાં સમ્ એ ઉપસર્ગ છે અને હિતુ એ કૃદન્ત છે. સîહિત એટલે સારી રીતે કે સમ્યક્ પ્રકારે ઇચ્છેલું