________________
९४
प्रथमः पादः
(वृत्ति) मयूखादिषु आदेः स्वरस्य परेण सस्वरव्यञ्जनेन सह ओद् वा भवति । मोहो मऊहो। लोणं। इअ' लवणुग्गमा । चोग्गुणो चउग्गुणो । चोत्थो चउत्थो । चोत्थी' चउत्थी । चोद्दह चउद्दह । चोदसी चउद्दसी । चोव्वारो चउव्वारो। सोमालो सुकुमालो। कोहलं कोउहल्लं। तह४ मन्ने कोहलिए। ओहलो उऊहलो । ओक्खलं उलूहलं । मोरो मऊरो इति तु मोरमयूरशब्दाभ्यां सिद्धम् ।
(अनु.) मयूख इत्यादि- मयूख, लवण, चतुर्गुण, चतुर्थ, चतुर्दश, चतुर्वार, सुकुमार, कुतूहल, उदूखल, उलूखल शब्दांत पुढील स्वरसहित व्यंजनासह आदि स्वराचा ओ विकल्पाने होतो. उदा. मोहो...उलूहलं. (याच नियमानुसार मयूर शब्दापासून मोरो व मऊरो ही रूपे होतात काय ? उत्तर- नाही. तर) मोरो व मऊरो ही रूपे मोर आणि मयूर या शब्दांपासून सिद्ध झालेली आहेत.
( सूत्र ) अवापोते ।। १७२।।
(वृत्ति) अवापयोरुपसर्गयोरुत इति विकल्पार्थनिपाते च आदेः स्वरस्य परेण सस्वरव्यञ्जनेन सह ओद् वा भवति । अव । ओअरइ' अवयर । ओआसो अवयासो। अप । ओसरइ ६ अवसरइ । ओसारिअं अवसारिअं । उत। ओवणं । ओ घणो । उअ' वणं । उअ घणो । क्वचिन्न भवति । अवगयं । अवसद्दो । उअ रवी ।
(अनु.) अव आणि अप या उपसर्गांत तसेच विकल्प अर्थ असणाऱ्या उत या अव्ययात पुढील स्वरसहित व्यंजनासह आदि स्वराचा ओ विकल्पाने होतो। उदा. अव... रवी.
१ इति लवण - उद्गमाः । ३ चतुर्दशी ।
५ क्रमाने :- अवतरति, अवकाश
७ उत वनम्। उत घनः ।
२ चतुर्थी ।
४ तथा मन्ये कुतूहलिके ।
६ क्रमाने :- अपसरति, अपसारित।
८ क्रमाने
अपगत, अपशब्द; उत रविः ।
