________________
७६
प्रथमः पादः
(सूत्र) हरीतक्यामीतोऽत् ।। ९९।। (वृत्ति) हरीतकीशब्दे आदेरीकारस्य अद् भवति। हरडई। (अनु.) हरीतकी या शब्दात, आदि ईकाराचा अ होतो. उदा. हरडई.
(सूत्र) आत्कश्मीरे ।। १००। (वृत्ति) कश्मीरशब्दे ईत आद् भवति। कम्हारा। (अनु.) कश्मीर या शब्दात, ई चा आ होतो. उदा. कम्हारा.
(सूत्र) पानीयादिष्वित् ।। १०१।। (वृत्ति) पानीयादिषु शब्देषु ईत इद् भवति। पाणिअं। अलिअं। जिअइ।
जिअउ। विलि। करिसो। सिरिसो। दुइ तइअं। गहिरं। उवणिअं। आणि। पलिवि। ओसिअन्तं। पसि। गहिअं। वम्मिओ। तयाणिं। पानीय। अलीक। जीवति। जीवत्। वीडित। करीष। शिरीष। द्वितीय। तृतीय। गभीर। उपनीत। आनीत। प्रदीपित। अवसीदत्। प्रसीद। गृहीत। वल्मीक। तदानीम्। इति पानीयादयः। बहलाधिकारादेषु क्वचिन्नित्यं क्वचिद् विकल्पः। तेन। पाणीअं।
अलीअं। जीअइ। करीसो। उवणीओ। इत्यादि सिद्धम्। (अनु.) पानीय, इत्यादि शब्दांत, ई चा इ होतो. उदा. पाणिअं...तयाणिं. (यांचे
मूळ संस्कृत शब्द क्रमाने असे:-) पानीय...तदानीम्. असे हे पानीय, इत्यादि शब्द आहेत. बहुलचा अधिकार असल्याने, या शब्दांत, (ई चा इ) क्वचित् नित्य होतो, तर कधी विकल्पाने होतो. म्हणून पाणीअं... उवणीओ, (ही वर्णान्तरेही) सिद्ध होतात.
(सूत्र) उज्जीर्णे ।। १०२॥ (वृत्ति) जीर्णशब्दे ईत उद् भवति। जुण्णसुरा। क्वचिन्न भवति। जिण्णे'
भोअणमत्ते। १ जीर्णसुरा २ जीर्णे भोजनमात्रे।