________________
३८८
चतुर्थः पादः
(सूत्र) मोऽनुनासिको वो वा ।। ३९७।। (वृत्ति) अपभ्रंशेऽनादौ वर्तमानस्यासंयुक्तस्य मकारस्य अनुनासिको वकारो
वा भवति। कवलु कमलु। भवँरु भमरु। लाक्षणिकस्यापि। जिव। तिवँ। जेवँ। तेवँ। अनादावित्येव। मयणु। असंयुक्तस्येत्येव। तसु
पर सभलउ जम्म। (४.३९६.३)। (अनु.) अपभ्रंश भाषेत अनादि असणाऱ्या असंयुक्त मकाराचा अनुनासिक (युक्त)
वकार (म्हणजे वँ ) विकल्पाने होतो. उदा. कवँलु...भमरु. व्याकरणाच्या नियमानुसार येणाऱ्या (मकारा) चा सुद्धा (वँ ) होतो. उदा. जिव...तेवँ. (मकार हा) अनादि असतानाच (असा वॅ होतो; मकार अनादि नसल्यास त्याचा वँ होत नाही. उदा.) मयणु. (मकार) असंयुक्त असतानाच (असा वँ होतो; मकार संयुक्त असल्यास त्याचा वँ होत नाही. उदा.) तसु...जम्मु.
(सूत्र) वाधो रो लुक् ।। ३९८।। (वृत्ति) अपभ्रंशे संयोगादधो वर्तमानो रेफो लुग वा भवति। जइ केवइ
पावीसु पिउ (४.३९६.४)। पक्षे।
जइ भग्गा पारक्कडा तो सहि मज्झु प्रियेण। (४.३७९.२)। (अनु.) अपभ्रंश भाषेत संयुक्त व्यंजनात नंतर (दुसरा अवयव) असणारा रेफ (तसाच
रहातो किंवा) विकल्पाने त्याचा लोप होतो. उदा. जइ कैवइ...पिउ. (विकल्प-) पक्षी :- जइ भग्गा...प्रियेण.
(सूत्र) अभूतोऽपि क्वचित् ।। ३९९।। (वृत्ति) अपभ्रंशे क्वचिदविद्यमानोपि रेफो भवति।
वासु५ महारिसि ऍउ भणइ जइ सुइ-सत्थु पमाणु।
१ कमल
२ भ्रमर ३ क्रमाने:- जिम (यथा), तिम (तथा), जेम (यथा), तेम (तथा). (सू. ४.४०१ पहा). ४ मदन ५ व्यास: महर्षिः एतद् भणति यदि श्रुतिशास्त्रं प्रमाणम् ।
मातृणां चरणौ नमतां दिवसे दिवसे गंगास्नानम्।
