Page Text
________________
प्राकृत व्याकरणे
३२९
रिगइ (म्हणजे) प्रविशति (प्रवेश करतो) किंवा गच्छति (जातो). प्राकृतमध्ये काङ्क्षति (काङ्क्ष) (या धातू) ला वम्फ असा आदेश (होतो). (आता) वम्फइ याचा अर्थ इच्छति (इच्छा करतो) किंवा खादति (खातो) (असा होतो). (प्राकृतमध्ये) फक्कति (फक्क) (या धातू) ला थक्क असा आदेश होतो. (आता) थक्कइ (म्हणजे) नीचां गतिं करोति (खाली गमन करतो) किंवा विलम्बयति (विलंब करतो) (असा अर्थ होतो). (प्राकृतमध्ये) विलप् (विलपि) आणि उपालम्भ (उपालम्भि) (या धातूं) ना झङ्ख असा आदेश होतो. (आता) झङ्खइ (म्हणजे) विलपति (विलाप करतो) उपालभते (निंदा करतो) किंवा भाषते (बोलतो) (असे अर्थ होतात). काही (विशिष्ट) उपसर्गांनी युक्त असणारे काही (विशिष्ट) धातु (विशिष्ट अशा) निश्चित अर्थाने (प्राकृतमध्ये) असतात. उदा. पहरइ (म्हणजे) युद्धते (युद्ध करतो); संहरइ (म्हणजे) संवृणोति (झाकतो); अणुहरइ (म्हणजे) सद्दशीभवति (सदृश होतो); नीहरइ (म्हणजे) पुरीषोत्सर्गं करोति (मलोत्सर्ग करतो); विहरइ (म्हणजे) क्रीडति (खेळतो); आहरइ (म्हणजे) खादति (खातो); पडिहरइ (म्हणजे) पुन: पूरयति (पुन: पुरवितो); परिहरइ (म्हणजे) त्यजति (टाकतो); उवहरइ (म्हणजे) पूजयति (पूजा करतो); वाहरइ (म्हणजे) आह्वयति (बोलावतो); पवसइ (म्हणजे) देशान्तरं गच्छति (दुसऱ्या देशी जातो); उच्चुपइ (म्हणजे) चटति (चाटतो); उल्लूहइ (म्हणजे) नि:सरति (निसटतो, बाहेर पडतो).
(सूत्र) तो दोऽनादौ शौरसेन्यामयुक्तस्य ।। २६०।। (वृत्ति) शौरसेन्यां भाषायामनादावपदादौ वर्तमानस्य तकारस्य दकारो भवति
न चेदसौ वर्णान्तरेण संयुक्तो भवति। तदो' पूरिद-पदिशेण मारुदिणा मन्तिदो। एतस्मात्। एदाहि। एदाओ। अनादाविति किम् ? तधा करेध जधा तस्स राइणो अणुकम्पणीआ भोमि। अयुक्तस्येति किम् ? मत्तो। अय्यउत्तो। असंभाविद५-सक्कारं। हला सउन्तले६।
१ ततः पूरितप्रतिज्ञेन मारुतिना मन्त्रितः। २ तथा कुरुत यथा तस्य राज्ञः अनुकम्पनीया भवामि। ३ मत्त ४ आर्यपुत्र ५ असम्भावित-सत्कारम्। ६ हला शकुन्तले
| SR No. | 007791 |
| Book Title | Prakrit Vyakaran |
| Original Sutra Author | Hemchandracharya |
| Author | |
| Publisher | Shrutbhuvan Sansodhan Kendra |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 594 |
| Language | Sanskrit, Marathi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 2 MB |