________________
प्राकृत व्याकरणे
३१५
( सूत्र ) दृशस्तेन ट्ठ: ।। २१३।।
(वृत्ति) दृशोऽन्त्यस्य तकारेण सह द्विरुक्तष्ठकारो भवति । दट्ठूण । दट्ठं । दट्ठव्वं । (अनु.) दृश् (या धातू) च्या अन्त्य वर्णाचा ( क्त्वा, तुम् व तव्य प्रत्यय पुढे असता) तकारासह द्वित्वयुक्त ठ (म्हणजे ट्ठ) होतो. उदा. दट्ठूण...दट्ठव्वं.
( सूत्र ) आ कृगो भूत-भविष्यतोश्च ।। २१४।।
(वृत्ति) कृगोऽन्त्यस्य आ इत्यादेशो भवति भूतभविष्यत्कालयोश्चकारात् क्त्वातुम्तव्येषु च। काहीअ । अकार्षीत् अकरोत् चकार वा । काहि । करिष्यति कर्ता वा। क्त्वा । काऊण। तुम्। काउं । तव्य । कायव्वं । (अनु.) भूतकाळ आणि भविष्यकाळ (यांचे प्रत्यय पुढे) असताना तसेच (सूत्रातील) चकारामुळे क्त्वा, तुम् आणि तव्य ( हे प्रत्यय) पुढे असता कृ (या धातू) च्या अन्त्य वर्णाला आ असा आदेश होतो. उदा. (भूतकाळात :-) काहीअ (म्हणजे) अकार्षीत्, अकरोत् किंवा चकार (असा अर्थ आहे). (भविष्यकाळात :-) काहिइ (म्हणजे) करिष्यति किंवा कर्ता (असा अर्थ आहे). क्त्वा (प्रत्यय पुढे असता :-) काऊण. तुम् (प्रत्यय पुढे असता) :- काउं. तव्य ( प्रत्यय पुढे असता ) :कायव्वं.
(सूत्र) गमिष्यमासां छः ।। २१५।।
(वृत्ति) एषामन्त्यस्य छो भवति। गच्छइ। इच्छइ। जच्छइ। अच्छइ।
(अनु.) (गम्, इष्, यम् आणि आस्) यां (धातूं) च्या अन्त्य वर्णाचा छ होतो.
उदा. गच्छइ...अच्छइ.
( सूत्र ) छिदि - भिदो न्दः ।। २१६ ।।
(वृत्ति) अनयोरन्त्यस्य नकाराक्रान्तो दकारो भवति। छिन्दइ। भिन्दइ। (अनु.) (छिद् आणि भिद्) यां (धातूं) च्या अन्त्य वर्णाचा नकाराने युक्त दकार (म्हणजे न्द) होतो. उदा. छिन्दइ, भिन्दइ.
( सूत्र ) युधबुधगृधक्रुधसिधमुहां ज्झः ।। २१७ ।।
