________________
प्राकृत व्याकरणे
२८३
( सूत्र ) निष्पाताच्छोटे णीलुञ्छ: ।। ७१ ।।
(वृत्ति) निष्पतनविषयस्य आच्छोटनविषयस्य च कृगो णीलुञ्छ इत्यादेशो भवति वा । णीलुञ्छ । निष्पतति । आच्छोटयति वा । (अनु.) निष्पतन-विषयक आणि आच्छोटनविषयक कृ (या धातू) ला णीलुञ्छ असा आदेश विकल्पाने होतो. उदा. णीलुञ्छइ (म्हणजे) निष्पतति (बाहेर पडतो) किंवा आच्छोटयति (भेदन करवितो) (असा अर्थ आहे).
( सूत्र ) क्षुरे कम्मः ।। ७२।।
( वृत्ति) क्षुरविषयस्य कृगः कम्म इत्यादेशो वा भवति। कम्मइ । क्षुरं करोतीत्यर्थः।
(अनु.) क्षुरविषयक कृ ( या धातू) ला कम्म असा आदेश विकल्पाने होतो. उदा. कम्मइ (म्हणजे) क्षुरं करोति (क्षुर करतो ) असा अर्थ आहे.
( सूत्र ) चाटौ गुलल: ।। ७३।।
(वृत्ति) चाटुविषयस्य कृगो गुलल इत्यादेशो वा भवति। गुललइ। चाटु करोतीत्यर्थः।
उदा.
(अनु.) चाटुविषयक कृ ( या धातू) ला गुलल असा आदेश विकल्पाने होतो. गुललइ (म्हणजे ) चाटु करोति ( गोड बोलतो) असा अर्थ आहे.
( सूत्र ) स्मरेर्झर - झूर - भर - भल - लढ - विम्हर - सुमर-पयर-पम्हुहाः ।। ७४।। (वृत्ति) स्मरेरेते नवादेशा वा भवन्ति । झरइ । झूरइ। भरइ । भलइ । लढइ। विम्हरइ। सुमरइ। पयरइ । पम्हुहइ । सरइ ।
(अनु.) स्मृ ( स्मरि) ( या धातू) ला (झर, झूर, भर, भल, लढ, विम्हर, सुमर, पयर आणि पम्हुह असे) हे नऊ आदेश विकल्पाने होतात. उदा. झरइ...पम्हुहइ. (विकल्पपक्षी :-) सरइ.
