________________
प्राकृत व्याकरणे
२५७
(सूत्र) व्यञ्जनादीअः ।। १६३।। (वृत्ति) व्यञ्जनान्ताद्धातो: परस्य भूतार्थस्याद्यतन्यादिप्रत्ययस्य ईअ इत्यादेशो
भवति। हुवी। अभूत् अभवत् बभूवेत्यर्थः। एवम्। अच्छीअ। आसिष्ट
आस्त आसांचक्रे वा। गेण्हीअ। अग्रहीत् अगृह्णात् जग्राह वा। (अनु.) व्यंजनान्त धातूच्या पुढील भूतार्थी असणाऱ्या अद्यतनी इत्यादि प्रत्ययाला
ईअ असा आदेश होतो. उदा. हुवीअ (म्हणजे) अभूत्...बभूव असा अर्थ आहे. याचप्रमाणे:- अच्छीअ (म्हणजे) आसिष्ट आस्त किंवा आसांचक्रे (असा अर्थ आहे); गेहीअ (म्हणजे) अग्रहीत्, अगृह्णात् किंवा जग्राह (असा अर्थ आहे).
(सूत्र) तेनास्तेरास्यहेसी ।। १६४।। (वृत्ति) अस्तेर्धातोस्तेन भूतार्थेन प्रत्ययेन सह आसि अहेसि इत्यादेशौ भवतः।
आसि सो तुमं अहं वा। जे आसि। ये आसन्नित्यर्थः। एवं अहेसि। (अनु.) त्या भूतार्थी प्रत्ययासह अस् धातूला आसि आणि अहेसि असे आदेश
होतात. उदा. असि...अहं वा; जे आसि (म्हणजे) ये आसन् (जे होते) असा अर्थ आहे. याचप्रमाणे - अहेसि.
(सूत्र) ज्जात्सप्तम्या इर्वा ।। १६५।। (वृत्ति) सप्तम्यादेशात् ज्जात्पर इर्वा प्रयोक्तव्यः। भवेत् होज्जइ होज। (अनु.) सप्तमी (विध्यर्था) चा आदेश असणाऱ्या ज्ज पुढे इ विकल्पाने वापरावी.
उदा. भवेत्, होज्जइ, होज्ज.
(सूत्र) भविष्यति हिरादिः ।। १६६।। (वृत्ति) भविष्यदर्थे विहिते प्रत्यये परे तस्यैवादिर्हिः प्रयोक्तव्यः। होहिइ।
भविष्यति भविता वेत्यर्थः। एवम्। होहिन्ति होहिसि होहित्था।
हसिहिइ। काहिइ। (अनु.) भविष्यकाळार्थी सांगितलेला प्रत्यय पुढे असता त्या (प्रत्यया) च्याच
अगोदर हि (हे अक्षर) वापरावे. उदा. होहिइ (म्हणजे) भविष्यति किंवा भविता असा अर्थ आहे. याचप्रमाणे :- होहिन्ति...काहिइ.
A-Proof
