________________
२०२
( सूत्र ) क्लीबे स्वरान्म् से: ।। २५।। (वृत्ति) क्लीबे वर्तमानात्स्वरान्तान्नाम्नः से: स्थाने म् भवति । वणं । पेम्मं । दहिं। महूं।। दहि महु इति तु सिद्धापेक्षया । केचिदनुनासिकमपीच्छन्ति । दहिँ महुँ । क्लीब इति किम् ? बालो । बाला । स्वरादिति इदुतो निवृत्त्यर्थम् ।
तृतीयः पादः
(अनु.) नपुंसकलिंगात असणाऱ्या स्वरान्त नामापुढे सि ( प्रत्यया) च्या स्थानी म् होतो. उदा. वणं...महुं. दहि आणि महु (ही रूपे) मात्र (संस्कृतमधील) सिद्धरूपांवरून आहेत. काही ( वैयाकरण सि च्या स्थानी) अनुनासिक सुद्धा मानतात. उदा. दहिँ, महुँ. नपुंसकलिंगात असणाऱ्या (स्वरान्त नामापुढे) असे का म्हटले आहे ? ( कारण नपुंसकलिंग नसल्यास सि चा म् होत नाही. उदा.) बालो, बाला. इदुत: (इ आणि उ यांच्यापुढे) या शब्दाची निवृत्ति करण्यास (सूत्रात) स्वरात् (स्वरापुढे) हा शब्द वापरलेला आहे.
( सूत्र ) जस् - शस इँ - इं- णयः सप्राग्दीर्घाः ।। २६ ।। ( वृत्ति) क्लीबे
वर्तमानान्नाम्नः परयोर्जस् - शसो : स्थाने सानुनासिकसानुस्वाराविकारौ णिश्चादेशा भवन्ति सप्राग्दीर्घाः। एषु सत्सु पूर्वस्वरस्य दीर्घत्वं विधीयते इत्यर्थः । इँ। जाइँ५ वयणाइँ अम्हे। इं। उम्मीलन्ति६ पंकयाइं चिट्ठन्ति पेच्छ वा। दहीइं हुन्ति' जेम वा। महूइं मुञ्च१° वा। णि । फुल्लन्ति ११ पंकयाणि गेह १२ वा । हुति दहीणि जेम वा । एवं महूणि । क्लीब इत्येव । वच्छा। वच्छे। जस्शस इति किम् ? सुहं १३ ।
(अनु.) नपुंसकलिंगात असणाऱ्या नामाच्या पुढील जस् आणि शस् (या प्रत्ययां) च्या स्थानी सानुनासिक आणि सानुस्वार इकार आणि णि असे आदेश
१ वन
३ बाल
२ प्रेमन् ५ यानि वचनानि अस्माकम्। ६ उन्मीलयन्ति ७ पंकज
९ भुज् (सू. ४.११०) १० मुच् ११ फुल्लू १२ गृहाण
४ बाल
८ भवन्ति
१३ सुख
