________________
१५०
द्वितीयः पादः
(सूत्र) श्चो हरिश्चन्द्रे ।। ८७।। (वृत्ति) हरिश्चन्द्रशब्दे श्च इत्यस्य लुग् भवति। हरिअन्दो। (अनु.) हरिश्चन्द्र या शब्दात श्च् याचा लोप होतो. उदा. हरिअंदो.
(सूत्र) रात्रौ वा ।। ८८॥ (वृत्ति) रात्रिशब्दे संयुक्तस्य लुग् वा भवति। राई रत्ती। (अनु.) रात्रि या शब्दात संयुक्त व्यंजनाचा लोप विकल्पाने होतो. उदा. राई, रत्ती.
(सूत्र) अनादौ शेषादेशयोर्द्वित्वम् ।। ८९।। (वृत्ति) पदस्यानादौ वर्तमानस्य शेषस्यादेशस्य च द्वित्वं भवति। शेष।
कप्पतरू । भुत्तं। दुद्धं। नग्गो। उक्का। अक्को। मुक्खो । आदेश। डक्को। जक्खो। रग्गो। किच्ची। रुप्पी। क्वचिन्न भवति। कसिणो। अनादाविति किम् ? खलिअं। थेरो। खम्भो। द्वयोस्तु द्वित्वमस्त्येवेति न भवति।
विञ्चुओ५। भिण्डिवालो। (अनु.) पदामध्ये अनादि असणारे शेष (व्यंजन) तसेच (सांगितलेला) आदेश,
यांचे द्वित्व होते. उदा. शेष (व्यंजनाचे द्वित्व) :- कप्पतरू...मुक्खो. आदेश (व्यंजनाचे द्वित्व :-) डक्को...रुप्पी. क्वचित् (असे) द्वित्व होत नाही (तर इतर काहीतरी वर्णान्तर होते.) उदा. कसिणो. (पदामध्ये) अनादि असणारे, असे का म्हटले आहे? (कारण शेष किंवा आदेश व्यंजन अनादि नसल्यास (म्हणजे आदि असल्यास) त्याचे द्वित्व होत नाही. उदा.) खलिअं...खंभो. (संयुक्त व्यंजनाचे स्थानी संयुक्त व्यंजनाचा आदेश सांगितला असेल तर तेथे अगोदरच) दोन व्यंजनांचे अस्तित्व असल्याने (पुन: तेथे) द्वित्व होत नाही. उदा. विञ्चओ, भिण्डिवालो.
१ कल्पतरू, भुक्त, दुग्ध, नग्न, उल्का, अर्क, मूर्ख २ दष्ट, यक्ष, रक्त, कृत्ति, रुच्मी
३ कृत्स्न ४ स्खलित, स्थविर, स्तम्भ.
५ वृश्चिक, भिन्दिपाल.
