________________
प्राकृत व्याकरणे
१०५
(सूत्र) अंकोठे ल्लः ।। २००।। (वृत्ति) अङ्कोठे ठस्य द्विरुक्तो लो भवति। अंकोल्ल-तेल्ल-तुप्पं। (अनु.) अंकोठ या शब्दात ठ चा द्वित्वयुक्त ल (=ल्ल) होतो. उदा. अंकोल्लतेल्लतुप्पं.
(सूत्र) पिठरे हो वा रश्च डः ।। २०१॥ (वृत्ति) पिठरे ठस्य हो वा भवति तत्संनियोगे च रस्य डो भवति। पिहडो,
पिढरो. (अनु.) पिठर या शब्दात ठ चा ह विकल्पाने होतो आणि त्याच्या सांनिध्यामुळे र्
चा ड् होतो. उदा. पिहडो, पिढरो.
(सूत्र) डो ल: ।। २०२।। (वृत्ति) स्वरात्परस्यासंयुक्तस्यानादेर्डस्य प्रायो लो भवति। वडवामुखं
वलयामुहं। गरुलो। तलायं। कीलइ। स्वरादित्येव। मोंडं३। कोंड। असंयुक्तस्येत्येव। खग्गो। अनादेरित्येव। रमइ५ डिम्भो। प्रायोग्रहणात् क्वचिद् विकल्पः। वलिसं६ वडिसं। दालिमं दाडिमं। गुलो गुडो। णाली णाडी। णलं णडं। आमलो आवेलो। क्वचिन्न भवत्येव।
निबिडं। गउडो। पीडिअं। नीडं। उडू। तडी। (अनु.) स्वरापुढे असणाऱ्या, असंयुक्त, अनादि अशा ड चा प्राय: ल होतो. उदा.
वडवामुखं... कीलइ. स्वरापुढे असतानाच (ड चा ल होतो; मागे अनुस्वार असल्यास होत नाही. उदा.) मोड, कोंड. असंयुक्त असतानाच (ड चा ल होतो; संयुक्त असल्यास होत नाही. उदा.) खग्गो. अनादि असतानाच (ड चा ल होतो; आदि असल्यास होत नाही. उदा.) रमइ डिंभो. प्रायः असा निर्देश असल्यामुळे क्वचित् विकल्पाने (ड चा ल होतो. उदा.) वलिसं...आवेडो. क्वचित् (ड चा ल) होतच नाही. उदा. निबिडं...तडी.
४ खड्ग
१ अंकोठ-तैल-घृतम्। २ गरुड, तडाग, क्रीडति ३ मुण्ड, कुण्ड ५ रमते डिम्भः। ६ बडिश, दाडिम, गुड, नाडी, नड, आपीड. ७ निबिड, गौड, पीडित, नीड, उडु, तटी.
