________________
प्राकृत व्याकरणे
१०१
(अनु.) निकष, स्फटिक आणि चिकुर या शब्दांत क चा ह होतो. उदा. निहसो...चिहुरो. चिहुर (असा) शब्द संस्कृत भाषेतसुद्धा आहे असे दुर्ग म्हणतो.
(सूत्र) ख-घ -थ-ध-भाम् ।। १८७।।
(वृत्ति) स्वरात्परेषामसंयुक्तानामनादिभूतानां खघथधभ इत्येतेषां वर्णानां प्रायो हो भवति। ख। साहा । मुहं । मेहला । लिहइ । घ । मेहो। जहणं। माहो। लाहइ। थ।३ नाहो। आवसहो। मिहुणं । कहइ । ध। साहू । वाहो। बहिरो। बाहइ। इन्द-हणू। भ। सहा'। सहावो। नहं। थणहरो । सोहइ । स्वरादित्येव । संखो । संघो । कंथा । बंधो। खंभो । असंयुक्तस्येत्येव। अक्खड़ । अग्घइ । कत्थइ। सिद्धओ। बंधइ। लब्भइ। अनादेरित्येव । गज्जन्ते' खे मेहा । गच्छइ घणो । प्राय इत्येव । सरिसव-खलो। पलय - घणो । अथिरो । जिण-धम्मो । पणट्ठभओ । नभं ।
(अनु.) स्वरापुढे असणाऱ्या, असंयुक्त, अनादि असणाऱ्या अशा ख्, घ्, थ्, ध्, आणि भ् या वर्णांचा प्राय: ह् होतो. उदा. ख (चा ह) :- साहा ... .. लिहइ. घ (चा ह):- मेहो...लाहइ. थ (चा ह):- नाहो... कहइ. ध ( चा ह) :
१
क्रमाने :- शाखा, मुख, मेखला, लिखति.
२ क्रमाने :- मेघ, जघन, माघ, श्लाघते क्रमाने ::- नाथ, आवसथ, मिथुन, कथयति
३
४
क्रमाने:- साधु, व्याध, बधिर, बाधते, इन्द्रधनुस्.
५ क्रमाने :- सभा, स्वभाव, नभस्, स्तनभर, शोभते.
६ क्रमाने शंख, संघ, कंथा, बंध, स्तं (स्कं) भ.
७ क्रमानेः-आख्याति, राजते (४.१०० नुसार राज् चा आदेश अग्घ आहे), कथ्यते (क्वचित् - सू.२.१७४ पहा), सिद्धक, बध्नाति, लभ्यते.
८ गर्जन्ति खे मेघाः । गच्छति घनः ।
९ सर्षपखल, प्रलयघन, अस्थिर, जिनधर्म, प्रणष्टभय, नभस्.
:
