________________
१००
प्रथमः पादः
(सूत्र) मरकत-मदकले ग: कन्दुके त्वादेः ।। १८२।। (वृत्ति) अनयो: कस्य गो भवति कन्दुके त्वाद्यस्य कस्य। मरगयं। मयगलो।
गेंदु। (अनु.) मरकत आणि मदकल या दोन शब्दांत क चा ग होतो; पण कंदुक शब्दात
___ मात्र आद्य क चा (ग होतो). उदा. मरगयं... गेन्दुअं.
(सूत्र) किराते चः ।। १८३।। (वृत्ति) किराते कस्य चो भवति। चिलाओ। पुलिन्द एवायं विधिः।
कामरूपिणि तु नेष्यते। नमिमो हर-किरायं। (अनु.) किरात या शब्दात क चा च होतो. उदा. चिलाओ. (किरात शब्दाचा अर्थ
किरात म्हणजे) पुलिंद (=एक वन्य जाति) असा असतानाच (क चा च होतो) हा नियम लागू पडतो. परंतु (किरात शब्दाचा अर्थ जर किराताचा) वेष धारण करणारा (किरात असा असेल, तर या नियमाची प्रवृत्ति) इच्छिली जात नाही. उदा. नमिमो...किरायं.
(सूत्र) शीकरे भहौ वा ।। १८४।। (वृत्ति) शीकरे कस्य भहौ वा भवतः। सीभरो सीहरो। पक्षे सीअरो। (अनु.) शीकर या शब्दात क चे भ आणि ह विकल्पाने होतात. उदा. सीभरो,
सीहरो. (विकल्प-) पक्षी :- सीअरो.
(सूत्र) चन्द्रिकायां मः ।। १८५।। (वृत्ति) चन्द्रिकाशब्दे कस्य मो भवति। चंदिमा। (अनु.) चन्द्रिका या शब्दात क चा म होतो. उदा. चंदिमा.
(सूत्र) निकष-स्फटिक-चिकुरे हः ।। १८६।। (वृत्ति) एषु कस्य हो भवति। निहसो। फलिहो। चिहुरो। चिहुरशब्दः
संस्कृतेऽपि इति दुर्गः।
१ नमामः हरकिरातम्।
