________________
गुजराती पद्यकृति
[मू.]
[मू.]
[टबार्थ] इणी रीतिं सामान्य विशेषनें निराकरी हवें यथास्थित कहें छें। ते माटें अनेक वस्तुनो जे सरखो परिणाम होइं ते सामान्य कही । अनेक वस्तुनें विषं जूदो जूदो परिणाम तेह विशेष कहीइं॥५.१०॥५६॥
[मू.]
[टबार्थ]
सामान्य जे गोत्वादिक तेहनें विषें गोत्वादिक मान्यो जोईइं ।
जिम तुल्य संस्थानादिक छतें पणि परमाणुई भिन्न बुद्धिनुं कारण विशेष मानो छो तो पर सामान्यें अपर सामान्यथी भिन्नतानी बुद्धि ऊपजें छ । अनिं अपर सामान्यिं पर सामान्य थकी भिन्नता बुद्धि ऊपजें छइं। ते माटें पर-अपर सामान्यें पणि विशेष मान्यो जोईइं छई इति भावः ॥ ५.९॥(५५)
ते माटई जे वस्तुनो रे, होई समान परिणाम ।
ते सामान्य जे विसदृशो रे, तेह विशेषनुं नाम ॥ चतुर.॥५.१०॥(५६)
३९
बार्थ] एकाकार बुद्धि अनें भिन्न बुद्धि तेहनुं कारण तेहज सामान्य विशेष रूप पर्याय जाणवो। एटला माटे सामान्य विशेष ते अन्य पदार्थ द्रव्यरूप वस्तु थकी हुंती किम एकांतिं कही ? परयायनिं द्रव्य थकी कथंचित् अभेद माटइं इति भावः॥५.११॥५७॥
[मू.]
अनुवृत्ति व्यावृत्ति बुद्धिनो रे, हेतु तेह ज परयाय ।
इति अरथांतर वस्तुथी रे, किम एकांतिं कहाय ॥ चतुर.॥५.११॥(५७)
एह विशेषावश्यकं रे, छड़ सघलो विस्तार।
नैगम निक्षेपा तणारे, मानई च्यार प्रकार ॥ चतुर. ॥५.१२॥(५८)
एह विशेषावश्यकिं कह्यो छें सघलोइं विस्तार विशेषार्थीइं तिहांथी जोवुं । हवें नैगमनय केला निक्षेपा मानें ते कहइं छें। नैगमनय नाम१ स्थापना २ द्रव्य३ भाव४ रूप च्यारें निक्षेपा मानें छ । ते देखाडें छें॥५.१२॥(५८)
घट इति नाम ते घट ज छें रे, वाच्य वाचकनई अभेदि ।
होई नियत पदसकतिनो रे, एकांत अभेद उछेद ॥ चतुर ॥५.१३॥(५९)
[टबार्थ] घट एहवुं जे नाम ते घट ज कही । अर्थ अनिं शब्द कथंचित् अभेद छें माटें। जे पदिं जे अर्थ वाच्य ते नियत पदशक्ति कही । अनिं वाच्य वाचकनिं एकांत भेद मानीइं तो तेह नियत पदशक्तिनो उछेद थाइं।
घट ते पार्थिवपुद्गलरूप छ । शब्द भाषापुद्गलरूप छें तो ते बेहुनिं किम अभेद कहीइं ? तो ते उपरि उपपत्ति देखाडें छइं। घट शब्दें घट पदार्थनो बोध थाई छ । तिहां पटनो बोध नथी थतो। तो जाणइं छई जे घट शब्द अनिं घट पदार्थनिं किंचित् अभेद छई इति भावः । इति नामनिक्षेपकसिद्धिः॥५.१३॥(५९)