________________
७२
(१) श्= ह् :- दश=दह, दशमुख= दहमुह, एकादश = एयारह, द्वादश=बारह,
दशवदन=दहवयण.
अर्धमागधी व्याकरण
(२) ष्=ह् :- भीषण=बीहण, षष्= छह (सहा), प्रत्यूष = पच्चूह ( सकाळ ) ; धनुस = (धनुस् + अ ) धणुह, कार्षापण = काहावण, पाषाण=पाहाण.
६८ मध्य असंयुक्त स्
(अ) मध्य असंयुक्त स् चा कधी कधी ह् होतो
दिवस=दियह, चतुःसप्तति = चउहत्तरि (७४); पंचहत्तरि २, सत्तहत्तरि, अट्ठहत्तर
(आ) मध्य असंयुक्त स् चा क्वचित् व् होतो. त्रिसप्तति=तेवत्तरि, द्वासप्तति=बावत्तरि (७२)
(इ) मध्य असंयुक्त स् प्रायः तसाच रहातो.
सासण (शासन), तावस ( तापस), पिवासा ( पिपासा), माणस (मानस), आसण (आसन), अवसाण (अवसान )
६९ मध्य असंयुक्त व्यंजनांचे अनियमित विकार
काही मध्य असंयुक्त व्यंजनांचे तुरळकपणे आढळणारे विकार पुढे दिले
आहेत. त्यांना अनियमित म्हणण्यास हरकत नाही.
क् = ख् : किङ्किणी=खिखिणी
क् = घ् : निकष = निघस
क् = भ् : शीकर=सीभर ( तुषार, जलकण )
क् = म् : चन्द्रिका = चंदिमा (चांदणे )
२
क् = व् : यूका = जूवा (ऊ), स्तोक = थोव, द्विकार्ध = दिवड्ढ (दीड)
क् = स् : कन्दुक=तिंदुस
क् = ह् : फलक=फलह, स्फटिक =फलिह, निकष = निहस, शीकर=सीहर
ख् = क् : शृङ्खला=संकला, शृङ्खलित=संकलिय.
(अ) दशादिषु हः । प्रा.प्र. २.४४ (आ) म. :- दश-दहा संख्यावाचके पहा
