________________
६८
जघन=जहण; मघा= महा ( नक्षत्रविशेष ) ; रघु = रहु, लघु = लहु, प्राघुण=पाहुण (पाहुणा ).
(३) थ्=ह्' : वितथ=वितह (असत्य); रथ=रह, नाथ =नाह, कथं = कहं ( कसे), यूथ=जूह, अथ=अह (नंतर); यथा=जहा, तथा=तहा, कथा=कहा, गाथा=गाहा; तिथि=तिहि, सारथि = सारहि; मिथुन = मिहुण (जोडी), मथुरा=महुरा; पाथेय=पाहेय.
(४) ध्=ह् े: विरोध=विरोह, बुध=बुह, वध=वह, विविध=विविह, अधर=अहर, अधम=अहम; वसुधा = वसुहा, मुधा = मुहा (व्यर्थ); बोधि=बोहि (सद्धर्मप्राप्ति), दधि=दहि, बधिर=बहिर, रुधिर=रुहिर, समाधि=समाहि, निधि=निहि, जलधि=जलहि; स्वाधीन=साहीण; मधु=महु, मधुर=महुर, साधु=साहु, सीधु=सीहु (मद्यविशेष); वधू=वहू; सामिधेय=सामिहेय (काष्ठसमूह); अधोमुख= अहोमुह.
अर्धमागधी व्याकरण
(५) फ्=ह् : रेफ=रेह (र् हा वर्ण) विफल=विहल, सफल=सहल, द्विरेफ=दुरेह, मुक्ताफल=मुत्ताहल (मोती), शिफा = सिहा (वृक्षाचे जटाकार मूल) (६) भ्=ह्४ :- लोभ=लोह, लाभ=लाह, आभरण=आहरण, शुभ=सुह, वल्लभ=वल्लह; शोभा = सोहा, सभा = सहा, प्रभा = पहा, प्रभात = पहाय ; सुरभि = सुरहि, अभिसिंचति = अहिसिंचइ (अभिषेक करतो); प्रभु=पहु; विभूषण=विहूसण; निभृत = निहुय.
(अ) अर्धमागधीत मध्य असंयुक्त भ् कित्येकदा तसाच रहातो.
१
२
३
उभय, पभिइ (प्रभृति), सुलभ, अभिमाण (अभिमान), अभिमुह ( अभिमुख ), अभिभूय ( अभिभूत), विभूइ (विभूति).
(अ) थ् चा कधी कधी ढ् होतो : प्रथम=पढम, पृथ्वी=पुढवी, शिथिल=सढिल, क्वथ्=कढ (कढविणे), मेथि= मेढि (आधारस्तंभ म.: मेढा), ग्रथित=गढिय, पृथक्= = पुढो. (आ) म. :- (थ्=ह्) :- कथानिका-कहाणी, मिथुन- मेहुण (अ) मध्य असंयुक्त ध् चा कधी कधी ढ् होतो : निषध=निसढ (आ) म. :- (ध्= ह्) बधिरक - बहिरा, दधि-दहि.
पुष्कळदा मध्य असंयुक्त फ् तसाच राहतो : सफल, विफल
म. :- प्रभात= पहाट
