________________
५४
अर्धमागधी व्याकरण
(अ) ह्रस्वीकरण : (आ - अ) :- भिक्षाकाल = भिक्खकाल, क्रीडाकर -
किड्डकर, मृत्तिका-भांड = मट्टियभंड, मथुरा-नगरी = महुरनयरी, पिपासापीडिता = पिवासपीडिया. (ई - इ) :- पृथ्वी-मंडल = पुहविमंडल, पृथ्वी-विख्यात = पुहविविक्खाय, मही-तल = महियल, लक्ष्मी-नाश = लच्छिनास, देवी-प्रभाव = देविपभाव, लक्ष्मी-देवी = लच्छिदेवी. (ऊ-उ) :- वधू-मुख = वहुमुह, वधू-वर = वहुवर, वधू-सहाय - वहुसहिज.
(आ) दीर्धीकरण :- (अ-आ):- रजतमय' = रययामय (रजताचे), वज्र
मय = वइरामय, सप्तविंशतिः = सत्तावीसा, परम-धार्मिक = परमाहम्मिय, प्रश्न-व्याकरणानि = पण्हावागरणाइं (एका जैनागमग्रंथाचे नाव). (इ - ई) :- पति-गृह = पईहर, मति-मूढ = मईमूढ, जाति-मरणं = जाईमरणं, जाति-स्मरण = जाईसरण.
१ समासात द्वितीयपदी ‘मय' असता प्राय: मागील स्वर दीर्घ होतो. __ संख्यावाचकात प्रथमपदी पंच, छ, सत्त, अठ्ठ असता दीर्धीकरणाने त्यांचे
पंचा, छा, सत्ता, अठ्ठा होतात (पिशेल पृ. ६७ पहा). संख्यावाचके पहा.
