________________
३१६
अर्धमागधी व्याकरण
नयणा जीसे सा।
आ) सह बुहव्रीहि
सह बहव्रीहि मध्ये सह या अर्थी 'स' वा 'सह' हा शब्द पूर्वपद असतो. विग्रहांत 'सह', ‘सहिय', 'समाण' या शब्दांचा अर्थानुरूप उपयोग केला जातो.
क) १) सपुत्तो – पुत्तेण सह । २) सामरिसो-अमरिसेण सह। ३) सावजंअवजेण सह।
ख) १) सदारो-दारेहिं सहिओ । २) ससीयस्स - सीयाए (एक विशेषनाम) सहियस्स । ३) सकलत्तो-कलत्तेण सहिओ । ४) ससोगो-सोगेण सहिओ । ५) सपरियणो-परियणेणं सहिओ।
ग) १) सहोयरो - समाणं उयरं जस्स सो । २) सवण्णो-समाणो वण्णो जस्स सो । ३) सवत्ती-समाणो पई जीसे सा।
इ) नञ् बहुव्रीहि
नञ् बहुव्रीहि मध्ये पूर्वपद हे नकारदर्शक 'अ' वा 'अण्' हे अव्यय असते. विग्रहात 'न विज्जइ' किंवा अविजमाण' यांचा उपयोग केला जातो. ___क) १) अणगारे - न विज्जइ अगारं जस्स सो। २) अचेलए-न विज्जइ चेलयं जस्स से । ३) अणाई-न विजइ आई जस्स सो। ४) अणंतो न विज्जइ अंतो जस्स सो।
ख) १) अपुत्तो-अविज्जमाणो पुत्तो जस्स सो। २) अधणो - अविज्जमाणं धणं जस्स सो ३) अणिमिसाए - अविजमाणो निमेसो जीसे सा ताए।
४) अणुत्तरं - अविज्जमाणं उत्तरं जस्स तं। ई) प्रादि बहुव्रीहि प्रादि बहुव्रीही मध्ये पूर्वपद हे एकादा उपसर्ग असते. १) पंजली - पबध्दा अंजली जेण सो २) निध्दणो-निग्गयं धणं जम्हा सो।
१ पुष्कळदा सह बहु समासाचा उपयोग क्रियाविशेषण अव्ययाप्रमाणे केला
जातो. उदा. साणंद, सासंकं, ससंभमं, सविणयं, सहासं, सविब्भमं, सपणयं
