________________
प्रकरण १९ : समासविचार
३१५
जेण सो तेण।
अ) कधी अर्धमागधीत विशेष्य हे पूर्व पदी येते क) संजमुत्तरा - उत्तरो (उत्तम) संजमो जेसिं ते । ख) आयरक्खिए - रक्खिए आया जेणं कसे। दीवप्पणट्ठो-पणट्ठो दीवो जंमि सो। परीसहरिऊदंता - दंता परीसहरिऊ जेहिं ते ।
४) आदि, प्रभृति, प्रमुख, प्रधान, द्वितीय इत्यादी शब्द उत्तरपदी
१) इंदाइणो - इंदो आई जेसिं ते। २) चक्कप्पमुहाणी - चक्कं पमुहं जेसिं ताणि ३) गुणप्पहाणा - गुणा पहाणा जेसुं ते ४) अणहगदुइओ-अणहगो (एक विशेषनाम) दुइओ जस्स सो।
५) पूर्वपद विशेष्य, उत्तरपद विशेष्यः
(एकविभक्तिक) १) धूमकेऊ - धूमो केऊ जस्स सो । २) नियागट्ठो नियागो (मोक्ष) अट्ठो जस्स सो । ३) नम्मयाभिहाणाए-नम्मया अभिहाणं जीसे सा ताए।
(भिन्न विभक्तिक) : गरूडध्दओ-गुरूडो झयंमि जस्स सो । ६) दोन्ही पदे विशेष्ये : (औपम्यभाव) :
१) कणयसरीरो - कणयं इव सरीरं जस्स सो । २) मयच्छी (मृगाक्षी) - मयस्स (अच्छीइं) इव अच्छीइं जीसे सा। ३) सुवण्णवण्णा-सुवण्णं इव वण्णो जीसे सा।
७) दोन्ही पदे विशेष्ये : आरोग्य-आरोपणीय-भाव) :
१) कम्मकिब्बिसा-कम्म एव किब्बिसं जेसिं ते । २) खग्गसहाओ खग्गो एव सहाओ जस्स सो।
८) पूर्वपद अव्यय :
१) पुढोसत्ता – पुढो सत्ता जीए सा । २) नाणाविहा-नाणा विहा जेसिं ते। ३) अहोमुही - अहो मुहं जीए सा। ४) दुस्सीला-दुढ सीलं जीसे सा। ५) सुसीला-सोहणं सीलं जीसे सा ६) दुम्मेहा-दुट्ठा मेहा जेसिं ते। ७) कुसीला - कुच्छियं सीलं जेसिं ते। ८) दुरंतो -दुट्ठो अंतो जस्स सो। ९) सुनयणा-सोहणा