________________
प्रकरण १९ : समासविचार
३०९
अप्पा। ७) निस्सेयसं निच्छियं सेयं ८) कापुरिसा-कुच्छिया पुरिसा।
१०) पूर्वपद क्रियाविशेषण अव्यय : परमदुच्चरं - परमं दुच्चरं।
११) 'अंतर' शब्द उत्ररपदी संपूर्ण समास नपुंसकलिंगी :
१) देसंतरं-अन्नो देसो। २) जम्मंतरं-अन्नो जम्मो ३) गामंतरं-अन्नो गामो। ४) अवत्थंतरं - अन्ना अवत्था।
१२) काही अनियमित कर्मधारय समास असे :
१) अकिंचणो-न विजइ किंपि (किंचण) अस्स २) अहमहमिया-अहं अहं ति जीसे किरियाए वुच्चइ।
इ) द्विगु (दिगु)
द्विगु हा कर्मधारयाचा एक पोटभेद मानला जातो. यातील पूर्वपद हे संख्या विशेषण असते. संपूर्ण समास समाहार दर्शवीत असल्याने तो प्रायः नपुं. ए. व. त आढळतो. ____ उदाहरणे : १) तिहुयणं-तिण्हं भुवणाणं समाहारो। २) तिलोयं- तिण्हं लोयाणं समाहारो। ३) अट्ठमंगल-अट्ठण्हं मंगलाणं समाहारो। ४) सडंग-छण्हं अंगाणं समाहारो। ५) तिरत्तं-तिण्ह रन्तीणं समाहारो। ६) दोमासं-दोण्हं मासाणं समाहारो ७) चउरंग-चउण्हं अंगाणं समाहारो। ८) चउद्दससुमिणं-चउद्दसण्हं सुमिणाणं समाहारो।
१ अर्धमागधीत काही द्विगु समासात अन्त्य पदाचेच लिंग आढळते.
पंचणमोक्कारो-पंचण्हं नमोक्काराणं समाहारो। छज्जीवणिया- छण्हं जीवणिमायाणं
समाहारो। २ तसेच पंचरत्तेणं, सत्तरत्तं, दसरत्तं इत्यादी