________________
३०८
अर्धमागधी व्याकरण
जागरिया। ३) मज्जियजिमिओ -पढमं मजिओ पच्छा जिमिओ। ४) सुत्तविडब्धापढमं सुत्ता पच्छा विउध्दा ५) पहायविलित्तो-पढमं ण्हाओ पच्छा विलित्तो। ६) गहिममुक्का-पढमं गहिया पच्छा मुक्का ७) भुत्तमुत्ता-पढमं भुत्ता पच्छा मुत्ता।
६) दोन्ही पदे विशेष्ये
१) वडपायवस्स -वडो पायवो, तस्स। २) उमादेवी-उमादेवी। ३) गंगानई गंगा नई ४) भारूंडपक्खी-भारूंडो पक्खी ५) नंदणुज्जाणे-नंदणे उज्जाणे
७) पूर्वपद उपमेय, उत्तरपद उपमान :
१) मुहकमलं-मुहं कमलं विय। २) बाहुलया-बाहू लया इव । ३) रायरिसी - राया रिसी इव।
टीप : इंद, वग्घ, पुंगव, रिसह, सीह, सद्दूल इत्यादी शब्द उत्तदपदी असता पुरिसवग्घे-पुरिसे वग्घे-पुरिसे वग्घे इव । या प्रमाणेच पुरिस,सीहे, नरवसभा, वण्हिपुंगव, रायवसभ इत्यादी
८) पूर्वपदं आरोग्य, उत्तरपद आरोपणीय :
१) दयाधम्मो-दया एव धम्मो। २) ईसानलो-ईसा एव अनलो। ३) जररक्खसी-जरा एव रक्खसी। ४) भवसागरो-भवो एव सागरो। ५) हिययगुहाहिययं एव गुहा ६) भवसमुद्दो-भवो एव समुद्दो।
९) पूर्वपद अव्यय :
१) सुकुलं-सोहणं कुलं । २) कुधम्मो-कुच्छिओ धम्मो ३) सुगुरू-साहू गुरू। ४) दुपुत्तेण-दुट्ठो पुत्तो, तेण। ५) आरत्तं ईसि रत्तं। ६) अंतरप्पा-अंतग्गओ १ पूर्वपद क. भू. धा. वि. उत्तरपद त्याच क. भू. धा वि. चे अकरण रूप असताही
कर्मधारय होतो. उदा. कयाकयं-कयं च अकय च, गयागयं गयं च अगयं च। २ पुष्कळदा विग्रहात ‘पढमं व पच्छा यांचा उपयोग केला जातो. ३ येथे अव्ययाचा उपयोग विशेषणासारखा असतो. उदा. कु-कुत्सित, सु-शोभन,
आ-थोडे से, दुर-दुष्ट इ. विग्रहात अव्ययाचा अर्थ येतो.
