________________
प्रकरण ७ : भाषाशास्त्रीय वर्णादेश
१२५
वाङ्मयीन प्रयोगावरूनच जाणून घेतले पाहिजे. १) स्वरभक्तिने येणारी इ :
(अ) एक अवयव अंतस्थ असता : २) य् असता : चैत्य = चेइय, सूर्य = सूरिय, आचार्य = आयरिय, ___ भार्या = भारिया, वीर्य = वीरिय, आश्चर्य = अच्छरिय, त्यक्त =
चियत्त, दिष्ट्या = दिट्ठिया २) र् असता : हर्ष = हरिस, श्री = सिरि, क्रिया = किरिया, स्पर्श = फरिस,
वर्षा = वरिसा, सर्षप = सरिसव (मोहरी), वज्र = वइर, ईर्या = इरिया,
अमर्ष = अमरिस, श्रीमती = सिरिमई. ३) ल असता : क्लिन्न = किलिन्न (ओले), क्लेश = किलेस (म. किळस)
श्लाक = सिलोग, क्लान्त = किलंत, म्लेच्छ = मिलक्खु, श्लिष्ट =
सिलिष्ठ ४) व् असता : भव्य = भविय, व्याघ्र = वियग्घ आ) एक अवयव अनुनासिक असता : । १) ण् असता : कृष्ण = कसिण, उष्ण = उसिण, अत्युष्ण = अच्चुसिण,
तूष्णीक = तुसिणीय, पण्य = पणिय (विक्रेय वस्तु) २) न् असता : नग्न = नगिण, प्रश्न = पसिण, स्नान = सिणाण, स्वप्न =
सुमिण, ज्योत्स्ना = दोसिणा ३) म्' असता : अम्लान = अमिलाण इ) (१) है : गर्दा = गरिहा, अर्हत = अरिहा, गर्हामि = गरिहामि
__(२) ह्र : ह्री = हिरि २) स्वरभक्तिने येणारा३ अ : १ अ) 'म्र' मध्ये कधी म्ब होऊन मग स्वरभक्ति होते : आम्र = अंबिर, ताम्र
= तंबिर (म् : तांबेरा) __ आ) म. : धर्म-धरम, ग्रहण-गिरान, प्रेम-पिरेम, प्रीत-पीरत, हर्ष हरिख २ फ ‘म्ल' मध्ये कधी म्ब होऊन मग स्वरभक्ति होते : अम्ल अंबिल,
आचाम्ल = आयंबिल ३ म. : रक्त-रगत, हिंदी : सूर्य-सुरज, तीर्थ-तीरथ.
