________________
૮૪
આત્માનુશાસન પ્રમાણે વર્તનારા તો ત્યારે પણ દુર્લભ જ હતા. પરંતુ આ વર્તમાન કાળમાં તો તે ધર્મનું વ્યાખ્યાન કરનાર કે સાંભળનાર પણ દુર્લભ છે, તો પછી આચરણ કરનારની તો વાત જ શી? અર્થાત્ વક્તા, શ્રોતા અને આચરનાર ત્રણેની આ કાળમાં અતિ દુર્લભતા છે.
શ્લોક-૧૪ गुणागुणविवेकिभिर्विहितमप्यलं दूषणं भवेत् सदुपदेशवन्मतिमतामतिप्रीतये । कृतं किमपि धार्श्वतः स्तवनमप्यतीर्थोषितैः न तोषयति तन्मनांसि खलु कष्टमज्ञानता || ગુણદોષ-જાણ વિવેકીઓ કંઈ દોષ પણ અતિશય કરે, મતિમાન તો ઉપદેશવત્ અતિ પ્રીતિ કારણ તે લહે; શ્રુતજ્ઞાન વિણ અવિવેકીઓ સ્તુતિ ધૃષ્ટતાથી પણ કરે, મન પ્રાશનાં નહિ તુષ્ટ થાતાં, અજ્ઞતા કષ્ટ જ ખરી ભાવાર્થ – ગુણ-દોષના વિચારયુક્ત વિવેકી સત્પષનાં પોતાનાં અત્યંત દૂષણ પ્રગટ કરનારાં નિર્મળ પણ કઠોર વચનો ઉત્તમ ઉપદેશની માફક સુશિષ્યના હૃદયમાં તે પુરુષ પ્રત્યે અત્યંત પ્રેમ ઉપજાવે છે. પરંતુ ધર્મતીર્થને નહીં સેવનારા ધીટ ગુર્વાભાસોનો - અવિવેકી જનોનો ધૃષ્ટતાયુક્ત ગુણાનુવાદ બુદ્ધિમાનોના હૃદયમાં જરાય સંતોષ ઉપજાવતો નથી. નિશ્ચયથી અજ્ઞાનતા જ દુઃખદાયક છે.
શ્લોક-૧૪૫ त्यक्तहेत्वन्तरापेक्षा गुणदोषनिबन्धनौ । यस्यादानपरित्यागौ स एव विदुषां वरः ॥ નહિ અન્ય હેતુ ઇચ્છતાં, ગુણ દોષ સત્ય પિછાણતા; તે જ્ઞાનીવર ગુણ ગ્રહણ કરતા, દોષ દૂર ત્યાગતા.
