________________
આત્માનુશાસન
૬૭
અગ્નિમાં દહે, સાધે સમાધિ ધન્ય તે!
સાન ભાવાર્થ
તે પુરુષ ધન્યરૂપ છે, પ્રશંસનીય છે કે જેનું શરીર તપરૂપ વેલી ઉપર પુણ્યરૂપ મહાન ળ ઉપાર્જન કરીને સમયાનુસાર એવી રીતે નષ્ટ થઈ જાય છે કે જેવી રીતે કાચા ફળના અગ્રભાગેથી ફૂલ નષ્ટ થઈ જાય; તથા જેનું આયુષ્ય સંન્યાસરૂપ અગ્નિમાં દૂધની રક્ષા કરનાર જળની માફક ધર્મ અને શુક્લધ્યાનરૂપ સમાધિની રક્ષા કરીને નષ્ટ થઈ જાય. અગ્નિ ઉપર દૂધ ગરમ થાય છે, ત્યાં દૂધમાં રહેલું પાણી બળે છે અને દૂધની રક્ષા થાય છે; તેમ જે મહાપુરુષનું આયુષ્ય ધ્યાનરૂપ અગ્નિમાં સ્વયં નષ્ટ થઈ જાય છે પરંતુ ધર્મ અને શુક્લધ્યાનની રક્ષા થાય છે એવા મહાત્મા વંદનીય છે, તેમનો જન્મ સફળ છે.
શ્લોક-૧૧૬
-
प्ररूढवैराग्यास्तनुमप्यनुपाल्य
अमी યત્ । तपस्यन्ति चिरं तद्धि ज्ञातं ज्ञानस्य वैभवम् ॥
રે! રક્ષીને પણ તે તનુ, અતિ અતિ વિરક્તિ જે વિષે; ચિરકાળ તપ તપતા પ્રગટ, એ જ્ઞાનનો વૈભવ દીસે. ભાવાર્થ ઉત્કૃષ્ટ વૈરાગ્ય પામવા છતાં પણ જ્ઞાનીપુરુષો ઔદાસીન્ય વૃત્તિએ શરીરનું પાલન કરીને દીર્ઘ કાળ પર્યંત તપ કરે છે એ માત્ર જ્ઞાનનો જ વૈભવ (મહિમા) છે એમ નિશ્ચયે પ્રતીત થાય છે.
—
શ્લોક-૧૧૭
क्षणार्धमपि देहेन साहचर्यं सहेत : 1 यदिप्रकोष्ठमादाय न स्याद्द्बोधो निरोधकः ॥
એ દેહ સહ ક્ષણ અર્ધ પણ રે! કોણ રહેવું કદી સહે? જો જ્ઞાન કાંડું ગ્રહી ન રોકે, સિદ્ધિ સાધન, તો ચહે.
