________________
૬૬
આત્માનુશાસન તો બતાવો! અર્થાત્ જીવોના મનોરથને સિદ્ધ કરનાર જો કોઈ હોય તો તે ઈચ્છાનિરોધરૂપ તપ જ છે.
શ્લોક-૧૧૪ इहैव सहजान् रिपून् विजयते प्रकोपादिकान् गुणाः परिणमन्ति यानसुभिरप्ययं वाञ्छति । पुरश्च पुरुषार्थसिद्धिरचिरात्स्वयं यायिनी नरो न रमते कथं तपसि तापसंहारिणि || અરિ સહજ ક્રોધાદિ જિતાયે, તપ વિષે સ્થિરતા થતાં, વળી પ્રાણથી પણ અધિક સર્વે ઈષ્ટ સદ્ગણ પ્રગટતા; પરલોકમાં પુરુષાર્થ સિદ્ધિ મુક્તિરૂપ સત્વર થતી,
સંતાપહારી તપ વિષે નર રમણતા કાં ના થતી? ભાવાર્થ – તપના પ્રભાવથી જીવ આ લોકમાં ક્રોધાદિ કષાયોરૂપ સ્વાભાવિક શત્રુઓ ઉપર વિજય મેળવે છે તથા જે ગુણોને તે પોતાના પ્રાણથી પણ અધિક ચાહે છે એ ગુણોને તે પ્રાપ્ત કરે છે. આ ઉપરાંત તપના પ્રભાવથી તેને પરલોકમાં મોક્ષરૂપ પુરુષાર્થની સિદ્ધિ સ્વયં શીઘતાથી પ્રાપ્ત થાય છે. તો અનંત આતાપનો સંહાર કરનારા આ તપમાં મનુષ્ય કેમ રમણતા કરતો નથી? અર્થાત્ તેમાં અવશ્ય રમણતા કરવી જોઈએ.
શ્લોક-૧૧૫ तपोवल्यां देहः समुपचितपुण्योर्जितफलः शलाट्वग्रे यस्य प्रसव इव कालेन गलितः । व्यशुष्यच्चायुष्यं सलिलमिव संरक्षितपयः स धन्यः संन्यासाहुतभुजि समाधानचरमम् ॥ તપરૂપ વેલી ઉપરે મહાપુણ્ય ફળ દઈ તન યથા, ક્ષય થાય કાળે, પુષ્પ જ્યમ ખરી જાય ફળ ઉત્પન થતાં; જળ સ્વયં બળતાં દૂધ રહે, જ્ઞાની ત્યમ આયુષ્યને,
