________________
૪૮
આત્માનુશાસન અહિતકારી શરીરને બાળીને ભસ્મીભૂત કરે છે.
શ્લોક-૮૪ जन्मसंतानसंपादिविवाहादिविधायिनः । स्वाः परेऽस्य सकृत्प्राणहारिणो न परे परे || સંસાર સંતતિ હેતુ એવા વિવાહાદિ કરાવતા; તે સ્વજન અરિ, પણ નહિ બીજા જે મરણ-હેતુ જો થતા. ભાવાર્થ – જે કુટુમ્બી સ્વજનો જન્મપરંપરા(સંસાર)ને વધારનાર વિવાહાદિ કાર્યોમાં પ્રવૃત્ત કરે છે તે આ જીવના ખરા શત્રુઓ છે. બીજા જે એક વાર જ પ્રાણ હરણ કરે તે શત્રુ નથી.
શ્લોક-૪૫ धनरन्धनसंभारं
प्रक्षिप्याशाहुताशने । ज्वलन्तं मन्यते भ्रान्तः शान्तं संधुक्षणक्षणे ।। આશા અનલમાં ધનરૂપી ઈન્દન સમૂહને નાખતો;
બળતો અનલ ઉદ્દીપ્તમાં, પણ શાંત માને ભાંત તો. ભાવાર્થ – આશારૂપ અલંધ્ય અગ્નિમાં ધનાદિરૂપ ઈધનના ભારા નાંખી તે આશારૂપ અગ્નિને પ્રતિપળ વધારી, તેમાં નિરંતર બળવા છતાં પોતાને શાંત થયો માનવો, એ જ ખરેખર જીવનો અનાદિ વિભમ છે.
પ્લીકે-૮૬
पलितच्छलेन देहान्निर्गच्छति शुद्धिरेव तव बुद्धेः । कथमिव परलोकार्थं जरी वराकस्तदा स्मरति ॥ પળિયાં મિષે તુજ બુદ્ધિ શુદ્ધિ બહાર નીકળવા કરે; શી રીત બિચારો વૃદ્ધ ત્યાં, પરલોક અર્થે કંઈ અરે! ભાવાર્થ – હે ભવ્ય! સફેદ કેશના બહાને જાણે તારી બુદ્ધિની
