________________
આત્માનુશાસન
૪૫ આવે છે. તો પછી તે વિદ્વાનો! તમે નિશ્ચિંત થઈને શા માટે બેઠા છો? આત્માના કલ્યાણને માટે પુરુષાર્થ કરો. અભિપ્રાય એ છે કે પ્રાણીના મરણનો કોઈ સમય નિયત નથી, તેમ સ્થાન પણ નિયત નથી. તેથી વિવેકજનોએ સદા સાવધાન રહીને આત્મહિતમાં લાગેલા રહેવું જોઈએ.
બ્લોક-૭૯ असामवायिकं मृत्योरेकमालोक्य कंचन । देशं कालं विधिं हेतुं निश्चिन्ताःसन्तु जन्तवः ॥ કોઈ એક એવો દેશ, હેતુ, કાળ, વિધિ યગમ્ય ના; શોધી, પછી નિશ્ચિંત થાઓ! મુક્તિ સાધો અન્યથા. ભાવાર્થ – એવો કોઈ દેશ કે જે દેશમાં મૃત્યુનો કાંઈ પણ સંબંધ ન હોય, એવો કોઈ કાળ કે જેમાં મૃત્યુ આવી ન શકે, એવી કોઈ વિધિ, રીત કે જે પ્રમાણે વર્તવાથી મૃત્યુને ટાળી શકાય, એવું કોઈ કારણ કે જે પામીને મૃત્યુથી દૂર જ રહી શકાય, તે હોય તો શોધી કાઢો. એવા દેશ, કાળ, વિધિ અને કારણને પામીને પછી તે જીવો! તમે નિશ્ચિંત થઈ જાઓ!
શ્લોક-60. अपिहितमहाघोरद्वारं न किं नरकापदामुपकृतवतो भूयः किं तेन चेदमपाकरोत् । कुशलविलयज्वालाजाले कलत्रकलेवरे कथमिव भवानत्र प्रीतः पृथग्जनदुर्लभे || ઉપકાર તું કરતો છતાં અપકારથી જ કૃતજ્ઞ જે, બહુ નરકનાં દુઃખનું ભયંકર દ્વાર ખુલ્લું જાણજે; સ્ત્રી અંગ, દહવા પુણ્ય સૌ, એ અગ્નિજ્વાળા ભોગ્ય શું? એ અજ્ઞને દુર્લભ દીસે ત્યાં પ્રેમ તારો, યોગ્ય શું?
