________________
આત્માનુશાસન અભિલાષા સેવી રહ્યો છે, એ પરમ આશ્ચર્ય છે.
શ્લોક-હર गलत्यायुः प्रायः प्रकटितघटीयन्त्रसलिलं ઉત: कायोऽप्यायुर्गतिमनुपतत्येष सततम् । किमस्यान्यैरन्ययमयमिदं
जीवितमिह । स्थितो भ्रान्त्या नावि स्वमिव मनुते स्थास्नुमपधीः ॥ રે રેંટના જળ સમ ગળે, આયુષ્ય ક્ષણ ક્ષણ જીવનું, તન દુષ્ટ આયુની ગતિને અનુસરી ક્ષીણ ત્યાં થતું; તન આયુ તુજની આ સ્થિતિ, સ્ત્રી, પુત્ર પરથી શું તને? મતિહીન નૌકા મધ્ય, ભમથી સ્થિર પોતાને ગણે. ભાવાર્થ – વળી, અરહયંત્ર(રેંટ)ના ઘડાના જળની પેઠે આયુ ક્ષણે ક્ષણે ક્ષીણ થઈ રહ્યું છે. આ દુષ્ટ શરીર પણ આયુગની નશ્વરતાનું અનુકરણ કરી રહ્યું છે. તો પછી પોતાનાથી સાવ જુદાં એવાં સ્ત્રી, પુત્ર, સ્વજન, ધનાદિથી આ જીવનું કયું પ્રયોજન સિદ્ધ થવાનું છે? છતાં જેમ ચાલતી નાવમાં બેઠેલો મનુષ્ય ભાંતિથી પોતાને સ્થિર માને છે, તેમ આ મૂર્ણ જીવ પણ અજ્ઞાનથી પોતાને સ્થિર માને છે. જીવનનાં મૂળ કારણ એવાં આયુ અને શરીરની સ્થિતિ કેવળ ક્ષણભંગુર છે, એમ જાણી વિવેકી પુરુષ એ પ્રત્યેનું મમત્વ છોડી અવિનાશી અને કેવળ સુખરૂપ પદાર્થમાં પ્રેમ જોડે છે.
બ્લોક-૭૩ उच्छ्वासः खेदजन्यत्वाद् दुःखमेषोऽत्र जीवितम् । तद्विरामो भवेन्मृत्युर्नृणां भण कुतः सुखम् ॥ ઉચ્છવાસ ઊપજે કષ્ટથી, દુઃખ તેથી, જીવન એ કહો; તે નાશ ત્યાં મૃત્યુ, જનોને તેથી સુખ ક્યાંથી લો?
