________________
૪૦
આત્માનુશાસન તન નાશશીલ અવશ્ય, તેનો વ્યર્થ આગ્રહ શો સદા ભાવાર્થ – હે ભાઈ! આ શરીર કોટિ ઉપાયો કરવા છતાં સ્વયં તેનું રક્ષણ થઈ શકે તેમ નથી, તેમ કોઈ અન્ય દ્વારા પણ તેની રક્ષા કરાવી શકાય તેમ નથી; પરંતુ જે સર્વ પ્રકારે નષ્ટ જ થવાનું છે, તેવા શરીરની રક્ષા કરવામાં આ તારો કેવો આગ્રહ છે કે હું તેની રક્ષા કરું', “રક્ષા કરું? અર્થાત્ તેની રક્ષા જ્યારે કોઈ પ્રકારે થઈ શકે એમ જ નથી ત્યારે હઠપૂર્વક તેની રક્ષા કરવાના પ્રયત્ન નિરર્થક છે.
શ્લોક-60 अवश्यं नश्वरैरेभिरायुःकायादिभिर्यदि । शाश्वतं पदमायाति मुधायातमवैहि ते ॥ આ આય કાયા આદિ નશ્વર નિશ્ચયે, તોયે યદિ;
જો તેથી શાશ્વત મોક્ષપ્રાપ્તિ, જાણ તો ફોગટ થતી. ભાવાર્થ – માટે અવશ્ય નષ્ટ થઈ જનાર આ આયુ અને શરીર આદિ દ્વારા - એને ધર્મસાધનામાં ખપાવી દેતાં - જો તને અવિનાશી શાશ્વત મોક્ષપદ પ્રાપ્ત થાય છે તો તે મોક્ષપદ તને વિના પ્રયાસે, મફતમાં જ પ્રાપ્ત થાય છે એમ સમજ.
શ્લોક-૧ गन्तुमुच्छवासनिःश्वासैरभ्यस्यत्येष સંતતમ્ | लोकः पृथग(गि)तो वाञ्छत्यात्मानमजरामरम् ॥ રે! આયુ શ્વાસોચ્છવાસથી અભ્યાસ તન તજવા કરે; પણ લોક વાંછે અન્યથા, જો થવા અજરામર ખરે! ભાવાર્થ – આ આયુષ્ય શ્વાસ લેવાના બહાને નિરંતર ગમન કરવાનો (નાશ પામવાનો) જ અભ્યાસ કરી રહ્યું છે, છતાં અજ્ઞાની મૂઢ જીવ એના આધારે અજર અમર બનવાની
