________________
આત્માનુશાસન
૩૫
આવેલી સ્ત્રી તે આપત્તિરૂપ ગૃહનું દ્વાર છે. તેમજ પુત્ર છે તે અતિશય રાગ-દ્વેષનું કારણ હોવાથી શત્રુ સમાન છે. આવો વિચાર કરી, જો તમે સુખની અભિલાષા રાખતા હો તો એ સૌનો મોહ છોડી નિર્મળ ધર્મની આરાધના કરો.
શ્લોક-૬૧
किमिहेन्धनैरिव
तत्कृत्यं धनैराशाग्निसंधुक्षणैः सम्बन्धेन किमङ्ग शश्वदशुभैः संबंधिभिर्बन्धुभिः । किं मोहाहिमहाबिलेन सदृशा देहेन गेहेन वा देहिन् याहि सुखाय ते समममुं मा गाः प्रमादं मुधा ॥
જીવ! ધન બને ઈંધન સમું વળી બંધુ સંબંધોથી દર મોહસર્પનું દેહ આ
આશાગ્નિને ઉત્તેજવા, શું? તે દુર્ગતિપ્રદ વળી ગેહ તેમજ દુઃખદ એ,
જાણવા;
સુખ કાજ આશા સૌ શમાવી તજ સમસ્ત પ્રમાદને.
ભાવાર્થ
હે દેહિન (શરીરધારી પ્રાણી)! ઇંધનની માફક તૃષ્ણારૂપ અગ્નિને ઉત્તેજિત કરનાર ધનનું તારે શું કામ છે? અર્થાત્ કાંઈ જ નહીં. પાપનાં કારણ એવાં સ્વજનાદિ સંબંધીઓ સાથે સંબંધ રાખવાથી તને શો લાભ છે? અર્થાત્ કાંઈ જ નહીં. મોહરૂપ સર્પના મોટા દર જેવા આ શરીર તથા ઘરથી પણ તને શું પ્રયોજન છે? કાંઈ જ નહીં. આવો વિચાર કરીને, હે જીવ! તું સુખનું કારણ એવી એ તૃષ્ણાની શાંતિ પ્રાપ્ત કર. તેમાં વ્યર્થ
પ્રમાદ ન કર.
-
શ્લોક-૬૨
आदावेव महाबलैरविचलं पट्टेन बद्धा स्वयं
रक्षाध्यक्षभुजासिपअरवृता सामंतसंरक्षिता लक्ष्मीर्दीपशिखोपमा क्षितिमतां हा पश्यतां नश्यति પ્રાયઃ पातितचामरानिलहतेवान्यत्र काशा
તૃષ્ણામ્ ||
1
