________________
આત્માનુશાસન
૨૫ સુધી ઊંડું ખોલ્યું. ત્યાં ઘણાં કષ્ટ કંઈક થોડું પાણી નીકળ્યું, તે પણ અત્યંત ખારું, દુર્ગધવાળું, અને કીડાઓથી ખદબદતું. તેવું પાણી પણ જ્યાં તે પીવા જાય છે, ત્યાં તો જોતજોતામાં તે સુકાઈ ગયું! આવી દેવની પ્રબળતા છે.
શ્લોક-૪૫ शुद्धर्धनैर्विवर्धन्ते सतामपि न संपदः । न हि स्वच्छाम्बुभिः पूर्णाः कदाचिदपि सिन्धवः ॥ ન્યાયયુત ધનથી વધે ના સંતની પણ સંપદા; નિર્મળ જળ સંપૂર્ણ ના ભરપૂર સરિતા જો કદા. ભાવાર્થ – ન્યાયપૂર્વક ઉપાર્જન કરેલા ધનથી ઉત્તમ પુરુષોની પણ સુખસંપદા વૃદ્ધિ પામતી નથી, જેમ નદીઓ આકાશમાંથી વરસતા વરસાદના શુદ્ધ જળથી કદાપિ પૂર્ણતાને પામતી નથી.
બ્લોક-૪૬ स धर्मो यत्र नाधर्मस्तत्सुखं यत्र नासुखम् ।। तज्ज्ञानं यत्र नाज्ञानं सा गतिर्यत्र नागतिः ॥ . તે ધર્મ જ્યાં ન અધર્મ છે, તે સુખ જ્યાં દુઃખ ના કદી; તે જ્ઞાન જ્યાં અજ્ઞાન ના, આગતિ નહીં ત્યાં ગતિ વદી. ભાવાર્થ – ધર્મ તો એ જ છે કે જ્યાં અધર્મનો લેશ નથી, સુખ તો એ જ છે કે જ્યાં દુઃખનો અંશ નથી, જ્ઞાન તો એ જ કહી શકાય કે જેમાં અજ્ઞાનની કણિકા નથી અને વાસ્તવ્ય ગતિ તો એ જ છે કે જ્યાંથી ફરી આગતિ (આવાગમન) નથી.
શ્લોક-૪૭ वार्तादिभिर्विषयलोल विचारशून्यः क्लिश्नासि यन्मुहुरिहार्थपरिग्रहार्थम् ।
