________________
૨૪
આત્માનુશાસન ટકાવવું અસંભવિત છે તેમ ઉપરોક્ત ખેતી, વ્યાપાર આદિ દ્વારા યથાર્થ સુખ પામવું અસંભવિત છે. હે ભવ્ય! તને શું ખબર નથી કે અભીષ્ટ સુખ તો આશારૂપી પિશાચનો નાશ થાય અને સંતોષ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે જ મળી શકે છે?
શ્લોક-૪૩ आशाहताशनग्रस्तवस्तूच्चैर्वंशजां जनाः । हा किलैत्य सुखच्छायां दुःखधर्मापनोदिनः ॥ આશાગ્નિથી સંતપ્ત ઊંચા વાંસની છાયા ચહે?
સુખ અલ્પ વસ્તુભાગમાં, સંતાપ તો અધિકો દહે. ભાવાર્થ – હા! ખેદ છે કે અજ્ઞાની પ્રાણી આશારૂપ અગ્નિથી વ્યાપ્ત ભોગપભોગ પદાર્થોપ ઊંચા વાંસથી ઉત્પન્ન થયેલી સુખરૂપ (સુખાભાસરૂપ) છાયાને પામીને દુઃખરૂપી સંતાપને દૂર કરવા માગે છે.
શ્લોક-૪ खातेऽभ्यासजलाशयाऽजनि शिला प्रारब्धनिर्वाहिणा भूयोऽभेदि रसातलावधि ततः कृच्छ्रात्सुतुच्छं किल । क्षारं वायुदगात्तदप्युपहतं पूतिकृमिश्रेणिभिः शुष्कं तच्च पिपासितोऽस्य सहसा कष्टं विधेश्चेष्टितम् ॥ જળ નિકટ ધારી કૂપ ખોદે, ત્યાં શિલા નીકળે તળે, તે ભેદતાં કષ્ટ રસાતળ પહોંચતાં જળ તો મળે; તે અલ્પ, ખારું, કોટિ કૃમિયુત, ખૂબ દુર્ગન્ધી ભર્યું, તે પણ પીવા જાતાં, સુકાયે, હા! વિધિ બળિયું ઠર્યું. ભાવાર્થ – થોડું ખોદતાં જ પાણી નીકળશે એવી આશાથી કોઈ તૃષાતુર મનુષ્ય કૂવો ખોદવા માંડ્યો, ત્યાં વચમાં શિલા આવી. શરૂ કરેલું કાર્ય પૂરું કરવા તેણે મહાકષ્ટ શિલાને ખોદી પાતાળ
