________________
આત્માનુશાસન
'૧૪૩ અસંગતાને ચક્રવર્તીના સામ્રાજ્ય સમાન સુખપ્રદ શ્રદ્ધે છે, શરીરના નાશને ઈચ્છિત વસ્તુની પ્રાપ્તિ સમાન આનંદદાયક સમજે છે, દુષ્ટ કર્મોની નિર્જરાને - તેનાથી પ્રાપ્ત થતાં ક્ષણિક વિષયસુખને - દુઃખરૂપ માને છે, સાંસારિક સુખના પરિત્યાગને અતિશય સુખકારક ગણે છે તથા જે દેહત્યાગ જેવા વિકટ પ્રસંગને સર્વ કાંઈ આપીને કરવામાં આવતા મહોત્સવ સમાન આનંદદાયક માને છે, તે સાધુ જ્ઞાની પુરુષોને આ ત્રિભુવનમાં એવી તે કઈ વસ્તુ કે પરિસ્થિતિ છે કે જે સુખકર પ્રતીત થતી નથી? અર્થાત્ રાગ-દ્વેષથી રહિત થઈ જવાથી તેમને સર્વ અનુકૂળ કે પ્રતિકૂળ સામગ્રી સુખકર જ પ્રતીત થાય છે. એટલા માટે ખરી રીતે એ મહાત્માઓ જ નિરંતર સુખી છે.
બ્લોક-૨૫ आकृष्योग्रतपोबलैरुदयगोपुच्छं
यदानीयते तत्कर्म स्वयमागतं यदि विदः को नाम खेदस्ततः । यातव्यो विजिगीषुणा यदि भवेदारम्भकोऽरिः स्वयं वृद्धिः प्रत्युत नेतुरप्रतिहता तद्विग्रहे कः क्षयः || તપબળે ઉદયાવલિ કર્મો ખપાવા જ ઉદીરતા, તે સ્વયં ઉદયે આવતાં, શો ખેદ જ્ઞાની ધારતા? જે અરિ ઈચ્છો જીતવા, તે સ્વયં આવ્યો યુદ્ધમાં,
ત્યાં વૃદ્ધિ વિધ્વરહિત જયની, હાનિ શી તો યુદ્ધમાં? ભાવાર્થ – જે વિદ્વાન મહાત્મા સત્તાગત અર્થાત્ પછીથી ઉદયમાં આવવા યોગ્ય કર્મસ્વરૂપ ઉદયગોપુચ્છને - ગાયની પૂંછ સમાન ઉત્તરોત્તર હીનતાને પ્રાપ્ત થનારાં કર્મ પરમાણુઓને - ઉમ, તીવ તપના પ્રભાવથી ઉદયમાં લાવી લાવીને ક્ષય કરે છે, તે કર્મ જો સ્વયં ઉદયમાં આવી જાય તો શું તેથી તે સાધકને ખેદ થાય ખરો? કાંઈ જ નહીં. જે સુભટ વિજયની અભિલાષાથી શત્રુ ઉપર આક્રમણ કરવા ઉદ્યત થઈ રહ્યો હોય એનો તે શત્રુ જો
