________________
આત્માનુશાસન
૧૩૯ શ્લોક-૨૪૮ दृढगुप्तिकपाटसंवृतिभृतिभित्तिर्मतिपादसंभृतिः यतिरल्पमपि प्रपद्य रन्धं कुटिलैर्विक्रियते गृहाकृतिः ॥ દઢ ગુપ્તિ જેમાં દ્વાર, ભીંતો પૈર્ય, મતિ પાયા જહીં;
યતિરૂપ ગૃહમાં અલ્પ છિદ્ર, સર્પ ભયકારી તહીં. ભાવાર્થ – મનગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયગુપ્તિ એ ત્રણ દઢ ગુપ્તિરૂપ કમાડથી યુક્ત, વૈર્યરૂપ ભીંતો તથા સમ્યક્ બુદ્ધિરૂપ પાયાથી પરિપૂર્ણ, એવા સુરક્ષિત ગૃહના આકારને ધારણ કરનારું મુનિપદ નાનું પણ છિદ્ર પડવાથી કુટિલ રાગ-દ્વેષાદિરૂપ સર્પો દ્વારા વિકૃત - દૂષિત કરી દેવામાં આવે છે.
- શ્લોક-૨૪૯ स्वान् दोषान् हन्तुमुधुक्तस्तपोभिरतिदुर्धरैः । तानेव पोषयत्यज्ञः परदोषकथाशनैः || દુધર તપે ઉદ્યત થયા, હણવા સકળ જે દોષને;
તો તે જ દોષો અન્ન પોષે, અન્યનિન્દા ભોજને. ભાવાર્થ – જે સાધક અતિશય દુષ્કર તપ દ્વારા પોતાના જે દોષોનો નાશ કરવામાં ઉદ્યમવંત છે તે અજ્ઞાનતાવશે પરદોષકથન(પરનિંદા)રૂપ ભોજન દ્વારા એ જ પુષ્ટ કરે છે.
શ્લોક-૨૫૦ दोषः सर्वगुणाकरस्य महतो दैवानुरोधात्क्वचिज्जातो यद्यपि चन्द्रलाञ्छनसमस्तं द्रष्टुमन्धोऽप्यलम् । द्रष्टाप्नोति न तावतास्य पदवीमिन्दोः कलङ्क जगद्विश्वं पश्यति तत्प्रभाप्रकटितं किं कोऽप्यगात्तत्पदम् ॥ છે મહાત્મા તો ખાણ ગુણની, દોષ વિધિવશ ત્યાં હવે, તો ચન્દ્ર લાંછન તુલ્ય, બુદ્ધિમંદ અંધો પણ જુવે;
