________________
૧૩૮
આત્માનુશાસન . क्वचिद्विश्लेष एवार्य बन्धमोक्षक्रमो मतः ॥
છે બંધ ક્યાંક અધિક હીન કે સમ ક્વચિત્ જીવો વિષે; વળી ક્યાંક બંધ-અભાવ પણ, એ બંધ મુક્તિ ક્રમ દીસે. ભાવાર્થ - કેટલાક જીવોને બંધ અધિક છે અને નિર્જરા નહીંવત્ છે. કેટલાકને બંધ અલ્પ તથા નિર્જરા અધિક છે. કેટલાકને બંધ અને નિર્જરા સમાન છે. તો કેટલાકને કેવળ નિર્જરા જ વર્તે છે. બંધ અને બંધનિવૃત્તિનો - મોક્ષનો આ ક્રમ છે.
. શ્લોક-૨૪૬ यस्य पुण्यं च पापं च निष्फलं गलति स्वयम् । स योगी तस्य निर्वाणं न तस्य पुनराखवः ॥ જો પુણ્ય પાપ ખરી જતાં નિષ્ફળ સ્વયં જે શાનીને; યોગીન્દ્ર તે છે મોક્ષ તેનો, આસવો નહિ તેમને. ભાવાર્થ – જે વિરક્ત પરિણામી જીવને સ્વફળ ઉપજાવ્યા સિવાય પુણ્ય અને પાપ સ્વયં નિર્ભર છે, નિસત્ત્વ બને છે તે જ ખરેખર યોગી છે, તે જ નિરાસવ છે - તેમને ફરી આસવ થતો નથી અને તે જ મહદ્ભાગી પુરુષ નિર્વાણદશાને પ્રાપ્ત થાય છે.
શ્લોક-૨૪૭ महातपस्तडागस्य संभृतस्य गुणाम्भसा । मर्यादापालिबन्धेऽल्पामप्युपेक्षिष्ट मा क्षतिम् ॥ ગુણપાણીથી ભરપૂર એવું મહાતપ સરવર તહીં;
જે પ્રતિજ્ઞારૂપ પાળ તેમાં અલ્પ ત્રુટિ અવગણ નહીં. ભાવાર્થ – હે સાધક! સદ્ગુણરૂપ જળથી પરિપૂર્ણ મહાતપરૂપ તળાવની પ્રતિજ્ઞારૂપ પાળના સંબંધમાં તું થોડી પણ હાનિની ઉપેક્ષા ન કર. પ્રતિજ્ઞાભંગરૂપી છિદ્ર પ્રત્યે બેદરકાર ન થા.
