________________
આત્માનુશાસન
૧૨૩ યાચકસમૂહને દાનપૂરણ, માર્ગ મુક્તિગતિ તણો, મહાપુરુષ પૂર્વે જે થયા, તે ધારતા આ સગુણો; તો પણ જરા પણ ગર્વ નહિ, આગમ વિષે વિખ્યાત જો, આશ્ચર્ય આજે લેશ ગુણ નહિ, તોય ઉદ્ધત જ્ઞાત તો. ભાવાર્થ – પૂર્વમાં જે મહાપુરુષોમાં વચનમાં સત્યતા, બુદ્ધિમાં આગમ, હૃદયમાં દયા, બાહુમાં શૂરવીરતા, પરાક્રમમાં લક્ષ્મી, વાચકોના સમૂહને પરિપૂર્ણ દાન, મુક્તિના માર્ગમાં ગમન એ આદિ સર્વ ગુણ રહ્યા હતા તેઓ પણ અભિમાનથી રહિત હતા, એમ આગમોથી જાણી શકાય છે. પરંતુ આશ્ચર્ય છે કે આ કાળમાં ઉપર્યુક્ત ગુણોનો લેશ પણ નહીં હોવા છતાં મનુષ્ય અતિશય ગર્વમાં રાચે છે.
શ્લોક-૨૧૯ वसति भुवि समस्तं सापि संधारितान्यैः उदरमुपनिविष्टा सा च ते वा परस्य । तदपि किल परेषां ज्ञानकोणे निलीनं वहति कथमिहान्यो गर्वमात्माधिकेषु ॥ વસ્તુ સમસ્ત વસે ભૂમિ પર, ભૂમિ પર આધારથી, ઘનવાત આદિ વલય ત્રણથી સર્વથા ઘેરાયેલી; તે ભૂમિ ને તે વાતવલયો વ્યોમના ઉદરે રહ્યા, તે સર્વ કેવલી-જ્ઞાનના ખૂણે સમાતા જો કહ્યા; આવી રીતે જ્યાં એકથી પણ અધિક જગમાં સર્વદા,
ત્યાં ગર્વ શો કરવો બીજાએ, અધિક નિજથી પર યદા. ભાવાર્થ – જે પૃથ્વી ઉપર સર્વ પદાર્થ રહે છે તે પૃથ્વી પણ બીજાઓ દ્વારા એટલે કે ઘનોદધિ, ઘન અને તનુ એ ત્રણ વાતવલયો દ્વારા ધારણ કરવામાં આવી છે. એ પૃથ્વી અને ત્રણેય વાતવલય પણ આકાશના ઉદરમાં એક બિંદુ સમાન સ્થાનમાં સમાઈ રહ્યા છે. અને તે અનંત આકાશ પણ
