________________
આત્માનુશાસન
૯૫
ભાવાર્થ
સર્વથી ઉત્કૃષ્ટ સ્તુતિ અને નિંદાને યોગ્ય પરિસીમાને બે જ મનુષ્યો પામે છે - એક તો ચક્રવર્તીપણું છોડી આત્મકલ્યાણ સાધવાની ઇચ્છાથી તપને અંગીકાર કરે તે, અને બીજો તપાદિ સંયમ દશાને વિષયોની આશાથી છોડે તે.
-
શ્લોક-૧૬૫
त्यजतु तपसे चक्रं चक्री यतस्तपसः फलं सुखमनुपमं स्वोत्थं नित्यं ततो न तदद्भुतम् इदमिह महच्चित्रं यत्तद्विषं विषयात्मकं पुनरपि सुधीस्त्यक्तं भोक्तुं जहाति महत्तपः ॥ આત્મોત્થ અનુપમ નિત્ય સુખ તપથી મળે તેથી યદા, ચક્રી તજે જો ચક્રને, આશ્ચર્ય ત્યાં છે ના કદા; આશ્ચર્ય મોટું એ જુઓ! વિષ વિષયરૂપ ત્યાગ્યા છતાં, તે કારણે મતિમાન પણ હા! મહા તપ તે ત્યાગતા.
|
ભાવાર્થ. સમ્યક્ પ્રકારે સેવેલાં તપનું વાસ્તવિક ફળ અનુપમ, આત્મજન્ય, શાશ્વત અને નિરાબાધ સુખ છે. તેથી જો ચક્રવર્તી તે તપને માટે સામ્રાજ્યને તજી દે છે તો એ કંઈ આશ્ચર્યની વાત નથી. પણ આશ્ચર્ય તો મોટું એ છે કે જે બુદ્ધિમાન પહેલાં વિષયોને વિષ સમાન ગણીને છોડી દે છે તે પણ પછી એ જ તજેલા વિષયોને ફરી ભોગવવા અર્થે તપરૂપી પરમ નિધાનને તજી દે છે. બાન હું 1 નરબત
શ્લોક-૧૬૬
शय्यातलादपि तुकोऽपि भयं
प्रपातात् तुङ्गात्ततः खलु विलोक्य किलात्मपीडाम् । चित्रं त्रिलोकशिखरादपि दूरतुङ्गाद्
धीमान् स्वयं न तपसः
पतनाद्विभेति ॥
રે! બાલ પણ પડતાં ડરે છે ઉચ્ચ શય્યાતળ થકી,
+
