________________
આત્માનુશાસન
૯૩ स त्वं यश्चिरयातनाकदशनैर्बद्धस्थितस्तुष्यसि || ત્રણલોક જ્ઞાયક જ્ઞાન-સ્વામી, સહજ પ્રભુતા તે હરી, સહજાત્મસુખ નિર્મૂળ કીધું, કર્મ તો તારો અરિ; નિર્લજ્જ દીન થઈ કર્મકૃત ઇન્દ્રિયસુખથી તૃપ્ત શું?
કુઅન્નથી ચિર યાતનામાં બંધને સ્થિત તુષ્ટ તું! ભાવાર્થ – હે આત્માનું! ત્રણ લોકને જાણનાર કેવળજ્ઞાન કે જેના ઉપર તારું સ્વાભાવિક સ્વામીપણું હતું તેનો આ કમેં લોપ કરી દીધો છે. તથા પરપદાર્થોની અપેક્ષા નહીં કરતાં કેવળ આત્માથી જ ઉત્પન એવા એ તારા સ્વાભાવિક સુખને પણ એ કર્મે નષ્ટ કરી દીધું છે. તું કે જે ચિરકાળથી ઉપવાસાદિનાં કષ્ટપૂર્વક નીરસ આહારનાં બંધનોમાં સ્થિત રહ્યો છે તે પણ નિર્લજ્જ થઈને એ શત્રુરૂપ કર્મ દ્વારા પ્રાપ્ત કરાયેલાં આહારાદિજનિત ઈન્દ્રિયસુખોથી દીનતાપૂર્વક સંતોષ પામી રહ્યો છે એ જ આશ્ચર્ય છે!
શ્લોક-૧૦૧ तृष्णा भोगेषु चेद्भिक्षो सहस्वाल्पं स्वरेव ते । प्रतीक्ष्य पाकं किं पीत्वा पेयं भुक्तिं विनाशयेः ॥ હે ભિક્ષુ ભોગેચ્છા યદિ, સહ કષ્ટ, સુરપદ લે તદા;
ભોજન પ્રતીક્ષાથી અધીર પી પાણી નષ્ટ કરે સુધા? ભાવાર્થ – હે ભિક્ષુ! જો તને ભોગોની ઇચ્છા થતી હોય તો તું થોડા સમય માટે વાતાદિ આચરણોથી થતાં થોડાંક કષ્ટોને સહન કરી લે. તેમ કરવાથી તને સ્વર્ગ મળશે. તું જે ભોગાદિને ઇચ્છે છે તેનાથી વિપુલ પ્રમાણમાં તથા ચઢિયાતી કક્ષાના ભોગો દેવલોકમાં છે. ઉત્તમ ભોજન તૈયાર થઈ રહ્યું છે એ જોવા છતાં અતિ આતુરતામાં જળાદિ તુચ્છ વસ્તુઓ ઢીંચી સુધાને નષ્ટ કરી ભોજનસ્વાદનો નાશ શા માટે કરે છે?
