________________
૯૨.
આત્માનુશાસન કરવાની ઈચ્છા કરે છે. એ આહારગ્રહણ પણ તે મહાત્માને ઘણી લજ્જાનું કારણ થાય છે. તો પછી આશ્ચર્ય છે કે તે મહાત્મા અન્ય પરિગ્રહરૂપ દુષ્ટ પિશાચોને કેવી રીતે ગ્રહણ કરી શકે? ન જ રહણ કરે.
શ્લોક-૧૫૯ दातारो गृहचारिणः किल धनं देयं तदत्राशनं गृह्णन्तः स्वशरीरतोऽपि विरताः सर्वोपकारेच्छया । लज्जैषैव मनस्विनां ननु पुनः कृत्वा कथं तत्फलं रागद्वेषवशीभवन्ति तदिदं चक्रेश्वरत्वं कलेः ॥ દાતા ગૃહસ્થો, દેય વળી આહારરૂપ ધન જો સદા, તે સ્વપર ઉપકારાર્થ હતા, વિરત નિજ તનથી યદા; લજ્જાય ત્યાં પણ જ્ઞાનીઓ, તે નિમિત્તે સાધુ અહો!
જે રાગદ્વેષવશે વહે, તે પ્રભુત્વ કળિનું કહો. ભાવાર્થ – દાતા તો ગૃહસ્થ છે, દેય (દવા યોગ્ય) એ સત્પાત્રને ભક્તિપૂર્વક આહારદાન છે અને પાત્ર અર્થાત્ તે આહારરૂપ દાનને ગ્રહણ કરનાર એ સૌ પ્રત્યે ઉપકારની ઇચ્છાવાળા એવા સાધુ છે કે જેઓ પોતાના શરીરથી પણ વિરક્ત રહે છે. એ સ્વાભિમાનીઓને આહાર લેવાની ઇચ્છા પણ લજ્જાનું કારણ થાય છે. આમ છે તો પછી દાતા અને પાત્ર (સાધુ) રાગ-દ્વેષને વશ કેમ થાય? પણ આ પંચમ કાળનો જ એ પ્રભાવ છે કે વર્તમાનમાં ઉત્તમ દાતા અને ઉત્તમ પાત્રના અભાવે પરસ્પર રાગ-દ્વેષરૂપ દુરવસ્થા થઈ ગઈ છે.
શ્લોક-૧૬૦ आमृष्टं सहजं तव त्रिजगतीबोधाधिपत्यं तथा सौख्यं चात्मसमुद्भवं विनिहतं निर्मूलतः कर्मणा । दैन्यात्तद्विहितैस्त्वमिन्द्रियसुखैः संतृप्यसे निस्त्रपः
